Αγώνας κι όχι χόμπι

Τον τελευταίο καιρό έχω βρει καινούργιο χόμπι: Διαβάζω καθημερινά ό,τι σχεδόν γράφεται σχετικά με το παρόν και με το μέλλον της Κεντροαριστεράς. Το ονομάζω χόμπι όχι για να υποτιμήσω τον σχετικό διάλογο. Το αντίθετο. Συμμετέχουν -κατά την άποψή μου- σε αυτόν οι χαρισματικότερες πένες της Ελλάδας, οι πιο σοβαροί και καταρτισμένοι διανοούμενοι, οι πιο καλοπροαίρετοι πολίτες και κάποιοι από τους σοβαρότερους πολιτικούς. (Καθώς και κάποιοι από τους λιγότερο σοβαρούς πολιτικούς, που απλώς δεν είχαν τα αντανακλαστικά να εγκαταλείψουν την κομματική τους κοιτίδα προτού εκείνη υποστεί καθίζηση…) Οι ιδέες που ανταλλάσσονται στην Κεντροαριστερά είναι αρκετά συχνά πρωτότυπες και σίγουρα απέχουν παρασάγγας από τις δημαγωγικές υπεραπλουστεύσεις και τις εξωφρενικές εν γένει ανοησίες που αντιλαλούν σε άλλους χώρους. Για τούτο και αποκαλώ την ενασχόλησή μου χόμπι: Διευρύνει τους ορίζοντές μου, με βελτιώνει ως άνθρωπο δίχως να μου προσφέρει κάποιο πρακτικό όφελος. Όποτε μάλιστα μου δίνεται η ευκαιρία να συναντήσω δια ζώσης νεαρούς -τριαντάρηδες ή εικοσιπεντάρηδες- Κεντροαριστερούς, ειλικρινά εκπλήσσομαι με την ενάργεια του πνεύματός τους, με τη γοητεία και με τα ακαδημαϊκά τους τρόπαια. Θυμάμαι στη συνέχεια ότι σε εκείνες ειδικά τις ηλικίες, η Κεντροαριστερά λαμβάνει ως πρόθεση ψήφου λιγότερο από 5%...

Έτσι συνέβαινε σχεδόν πάντα στην Ελλάδα: Ο χώρος που άλλοτε ονομαζόταν Σοσιαλδημοκρατικός, άλλοτε Αριστερός Φιλελεύθερος και κάποτε -κατά τον 19ο αιώνα- μετέφραζε τον Σοσιαλισμό ως «Κοινωνισμό», φιλοξενούσε τα φωτεινότερα μυαλά και τα καλύτερα παιδιά. Είχε δε τη μικρότερη απήχηση στις μάζες. Ποιον να πρωτοαναφέρει κανείς; Τον σπουδαίο συγγραφέα Κωνσταντίνο Θεοτόκη; Τον Καφαντάρη και τον Παπαναστασίου, που διετέλεσαν μεν πρωθυπουργοί αλλά για ελάχιστο χρονικό διάστημα, σε πείσμα ουσιαστικά του κόμματός τους; Τον Νίκο Καζαντζάκη, ο οποίος έγινε μετά τον Δεκέμβριο του 1944 πρόεδρος της «Σοσιαλιστικής Εργατικής Ένωσης», πάλεψε για να εμπνεύσει μια προοδευτική δημοκρατική κατεύθυνση και εγκατέλειψε απηυδισμένος ενώ η χώρα σπαρασσόταν από τον Εμφύλιο; Ο κατάλογος είναι μακρύς και εκλεκτός και φτάνει μέχρι τα χρόνια μας. Ακόμα και στο πρώιμο ΠΑΣΟΚ, θέση υπαρχηγού επείχε ο καθηγητής Σάκης Καράγιωργας, ο οποίος εκτός από τα λοιπά χαρίσματά του, είχε στο σώμα του αποτυπωμένη την αντιστασιακή-πατριωτική του δράση: Είχε σε βομβιστική επίθεση εναντίον της Χούντας χάσει τον μισό καρπό του χεριού του. Όταν, το 1975, ο Σάκης Καράγιωργας διαφώνησε με τον Ανδρέα Παπανδρέου και διεγράφη, κάποιος του φώναξε αναίσχυντα «κάτσε κάτω, κουλοχέρη!». Σύντομα το ΠΑΣΟΚ έγινε «ποτάμι που δεν γύριζε πίσω» κι εκείνος, ο κάποιος, υπουργός…

Το γιατί η Κεντροαριστερά παρέμενε καθηλωμένη σε μέγεθος μπουτίκ όταν δεν μπολιαζόταν από γενναίες δόσεις λαϊκισμού, αποτελεί ένα ενδεχομένως δύσκολο, ενδεχομένως όμως κι αυταπάντητο ερώτημα. Σήμερα πάντως ελλοχεύει ο κίνδυνος ώσπου η πλειονότητα των ενδιαφερόμενων να ομονοήσει στο «Ποια Είναι και Τι Θέλει η Κεντροαριστερά», η εκλογική της πελατεία να την έχει εντελώς εγκαταλείψει. Διότι βεβαίως απαντήσεις του τύπου «Η Κεντροαριστερά αποτελεί τον τρίτο πόλο του πολιτικού συστήματος», «Η Κεντροαριστερά εκφράζει ό,τι πιο ευρωπαϊκό και πιο προχωρημένο» δεν πείθουν και κυρίως δεν συγκινούν κανέναν εκτός των τειχών.

Το ζητούμενο για την Κεντροαριστερά του 2013 δεν είναι να στοιχηθεί πίσω από κάποιον χαρισματικό ηγέτη -τέτοιες μορφές εμφανίζονται μία ή δύο σε κάθε αιώνα- αλλά πίσω από κάποιο χειροπιαστό πολιτικό πρόταγμα. Να πει στους Έλληνες πολίτες «ψηφίστε με για έναν συγκεκριμένο λόγο».

Υπάρχει τέτοιος λόγος; Υπάρχει τέτοιο πρόταγμα; Πιστεύω πως ναι. Αυτό που από τη θέση -μα κι από τη φύση της- πρέπει να διεκδικήσει σθεναρά η Κεντροαριστερά είναι το Κατώτατο Εγγυημένο Εισόδημα.
Τι είναι το Κατώτατο Εγγυημένο Εισόδημα; Είναι το Δίχτυ Κοινωνικής Συνοχής και Ασφάλειας. Είναι η δέσμευση που επωμίζεται το κράτος απέναντι στον κάθε πολίτη να μην τον αφήσει να πέσει κάτω από το όριο της φτώχειας. Να μην του επιτρέψει να εξαθλιωθεί και να γκετοποιηθεί.

«Είσαι τρελός;» σας ακούω να μου λέτε. «Με 1,5 εκατομμύριο ανέργους, με τετρακόσιες χιλιάδες χωρίς κανέναν απολύτως πόρο, μπορεί το χρεοκοπημένο ελληνικό κράτος να αναλάβει τέτοια υποχρέωση;». Δεν έχω -ούτε κανείς από όσο ξέρω- προβεί σε κάποιον συγκεκριμένο υπολογισμό. Πιστεύω ωστόσο πως είναι απολύτως εφικτό. Μιλάμε καταρχάς για το συμπλήρωμα των χρημάτων που κάθε μήνα καταβάλλει το Ταμείο Ανεργίας. Για ένα συμπλήρωμα που ίσως να μην υπερβαίνει τα τριακόσια ευρώ κατά κεφαλήν, θα κάνει όμως τη διαφορά. Θα εξασφαλίσει ενδεχομένως το πετρέλαιο θέρμανσης, την πλήρη διατροφή, τα βασικά σχολικά έξοδα, ό,τι περιλαμβάνεται κοντολογίς στον σκληρό πυρήνα της αξιοπρέπειας του καθενός. Θα εξοικονομηθεί παράλληλα από τις αναγκαίες πλην κοινωνικά οδυνηρές περικοπές εξόδων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Εάν όλοι οι Έλληνες νιώθουν θωρακισμένοι απέναντι στον εφιάλτη της ανέχειας, ποιος και με ποιο ηθικό-πολιτικό έρεισμα θα αντιδράσει στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις; Και κυνικά ακόμα αν το δούμε, το Κατώτατο Εγγυημένο Εισόδημα θα ξεμπλοκάρει τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια δίχως να πετάξει ένα ποσοστό του πληθυσμού στον καιάδα. (Καιάδας, θυμίζω, ονομάζεται και ένας εκ των λεβεντονιών της Χρυσής Αυγής…). «Και αν επαναληφθούν φαινόμενα σαν των τυφλών της Ζακύνθου;» ρωτάτε. Απαντάω με το παράδειγμα της Αμερικής. Εκεί, η εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων βασίζεται εν πολλοίς στον πατριωτισμό. Οι έλεγχοι είναι αναλογικά σπάνιοι. Εάν όμως κάποιος συλληφθεί να φοροκλέβει, του επιβάλλονται ποινές δρακόντειες.

Η Κεντροαριστερά κινείται ασφαλώς πέρα από τον κυνισμό και δώθε από την ουτοπία. Στοχεύει σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών, απαλλαγμένη από τις παθογένειες που οδήγησαν στον γκρεμό. (Για τις οποίες η ίδια -ας μη γελιόμαστε- φέρει ιστορικά μεγάλο μέρος της ευθύνης…). Επιθυμεί η Παιδεία να μη στηρίζεται στα φροντιστήρια και η Υγεία να μην εξαρτάται από τον Άγιο που έχει ο κάθε ασθενής. Θα εργασθεί -το δηλώνει σε κάθε ευκαιρία- για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, μέσα από την ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Θα πολεμήσει τον νεοναζισμό, θα κινητοποιηθεί για τη διεύρυνση της δημοκρατίας. Το ανθρώπινο δυναμικό της, της επιτρέπει να θέτει υψιπετείς στόχους…

Χρειάζεται όμως επειγόντως η Κεντροαριστερά μια αιχμή στο δόρυ της. Οφείλει να συσπειρωθεί γύρω από μία διεκδίκηση όχι απλώς επίκαιρη, επείγουσα. Ας είναι αυτή το Κατώτατο Εγγυημένο Εισόδημα. Ώστε να ξαναγίνει η Κεντροαριστερά αγώνας. Κι όχι χόμπι.
Χρήστος Χωμενίδης