Αυτό είναι το πλέον καθοριστικό συνέδριο για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Η αλήθεια είναι πως αυτό το συνέδριο είναι και το λιγότερο προετοιμασμένο και ολοκληρωμένο. Συνήθως, σε ένα συνέδριο κορυφώνεται ο διάλογος που οδηγεί σε σύνθεση και αποφάσεις. Σ’ αυτό το συνέδριο, ουσιαστικώς ο διάλογος μόλις τώρα αρχίζει.
Τα οργανωτικά και διαδικαστικά θέματα δεν τα θεωρώ αμελητέα. Αντιθέτως. Πιστεύω όμως ότι πρέπει να καταστήσουμε κυρίαρχο θέμα τις ιδέες, τις θέσεις και τις προτάσεις για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και την Ελλάδα στο πλαίσιο αυτού του συνεδρίου. Ξέρω πως όλοι θέλουμε ένα ΠΑ.ΣΟ.Κ. όπως οι ιστορικές προκλήσεις το απαιτούν. Αυτό σημαίνει να βγάλουμε τα πολλά εισαγωγικά που τελικά έγιναν αυτά περισσότερα και από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Να πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή. Με ένα ΠΑ.ΣΟ.Κ. χωρίς εισαγωγικά. Ασφαλώς γνωρίζω ποια είναι η κατάσταση σήμερα. Ταυτοχρόνως όμως ξέρω ότι μια κατάσταση αλλάζει προς το καλύτερο αν πριν η αλλαγή αυτή κερδηθεί και φυτρώσει μέσα μας. Αν εμείς γίνουμε δηλαδή η αλλαγή που θέλουμε να φέρουμε. Αν το κάνουμε αυτό με ευθύνη μπορούμε να καλύψουμε το κενό. Να κερδίσουμε πολιτικό χρόνο που έμεινε αναξιοποίητος. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι: α) Η απαρασάλευτη θέση «Εμείς ανήκουμε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν ανήκει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε εμάς». Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. υπάρχει για τους ανοιχτούς ορίζοντες της κοινωνίας. Δεν είναι κόμμα εσωτερικού χώρου για τις φιλοδοξίες των στελεχών του β) Η οπτική γωνία να βλέπουμε τα πράγματα αφενός από τη σκοπιά του μέλλοντος, δηλαδή από την πλευρά των δημιουργών, αφετέρου από την πλευρά των αδύναμων και των αδικημένων της κοινωνίας γ) Η άκαμπτη προτεραιότητά μας, πρώτα η χώρα, μετά το κόμμα αλλά η χώρα είναι οι πολίτες της και το κόμμα είναι η βάση του. Κάθε αναφορά στη χώρα δεν νοείται όταν διαχωρίζεται από το λαό. Ούτε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. όταν αγνοείται η βιωματική σχέση εκατομμυρίων Ελλήνων μ’ αυτό το Κίνημα δ) Ανασύσταση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν γίνεται σε κενό ιστορικής συνείδησης. Η αναγέννηση έχει και μνήμη και ιδεολογική και κοινωνική ταυτότητα. Αλλιώς αντί για πολιτική εκφυλλίζεται σε λειτουργία μιας οποιασδήποτε υπηρεσίας. Δεν είμαστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. όσοι είμαστε εδώ και μόνο ή όσοι ψηφίσαμε στις πρόσφατες εκλογές. Είμαστε ακόμη, κι αυτοί είναι οι περισσότεροι, όσοι ακολούθησαν τη συνείδησή τους μόλις αισθάνθηκαν ότι από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έλειψε η έμπνευση και η συγκίνηση για να τους προσελκύσει. Ασφαλώς δεν έπραξαν σωστά αλλά και εμείς που είμαστε εδώ ακλόνητοι δεν θα πράξουμε σωστά με τη σειρά μας αν αγνοήσουμε αυτό το ζωτικό χώρο για την αναγέννηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Γιατί δεν είναι ο μικρόκοσμος των γραφείων μας. Είναι η κοινωνική βάση που ασχέτως του τι ψήφισε, πιστεύω προσβλέπει και αναμένει πάλι ένα μήνυμα από το ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Το 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου διακήρυττε «Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι κόμμα εξουσίας». Το εννοούσε και επιβεβαιώθηκε. Δεν αρμόζει λοιπόν λόγος ηττοπαθής και δευτεραγωνιστικός στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μικρό ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν υπάρχει. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ή θα είναι μεγάλο ή δεν θα είναι ΠΑ.ΣΟ.Κ. Σε όλο το φάσμα των επιλογών μας, κυρίαρχος ένας σκοπός: Η Ελλάδα. Και κυρίαρχο ένα μέσο: Οι αξίες. Χωρίς το δεύτερο δεν υπηρετείς το πρώτο. Χωρίς το πρώτο σου είναι περιττό το δεύτερο. Γύρω από αυτούς τους δύο πόλους πρέπει να αναδιαρθρωθεί η ανασύσταση και αναγέννηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Στη νέα αφετηρία, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως δεν υπηρετήσαμε πάντα τις αξίες μας. Αναμενόμενο λοιπόν ήταν να μην πετύχουμε για την Ελλάδα και τους Έλληνες ιδανικό αποτέλεσμα. Αλλά από το σημείο αυτό μέχρι τη χρέωση στο ΠΑ.ΣΟ.Κ., και μάλιστα με τρόπο απόλυτο, της σημερινής κρίσης υπάρχει αβυσσαλέα απόσταση. Γίνεται μια ιδιοτελής προσπάθεια να διαχυθεί η κεντρική ευθύνη της Νέας Δημοκρατίας της περιόδου 2004 - 2009 και ιδίως της περιόδου 2007 – 2009 σε όλους και για όλη την περίοδο της μεταπολίτευσης. Κάποιοι μάλιστα για να επικαλύψουν τις κραυγαλέες ευθύνες της Νέας Δημοκρατίας γενικεύουν και σκιαγραφούν συνολικά την περίοδο της μεταπολίτευσης σαν μαύρη σελίδα στην ιστορία της χώρας. Πρώτος εγώ, αναγνωρίζω λάθη και αδυναμίες, καθυστερήσεις και αστοχίες. Αλλά, από τη θέση που παίρνουμε στη συγκεκριμένη συζήτηση κρίνεται σε μεγάλο βαθμό η προϋπόθεση που έχουμε για να δώσουμε με επιτυχία τον αγώνα για την Ελλάδα και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μαζί στο νέο ιστορικό κύκλο.
2. Μεταπολίτευση
Στον κύκλο της μεταπολίτευσης η Ελλάδα γνώρισε τη θεσμική συγκρότηση της πολιτείας και έζησε την καλύτερη δημοκρατία από συστάσεως ελληνικού κράτους. Οι πολίτες πέτυχαν το ανώτερο επίπεδο ζωής που είχε ποτέ ο ελληνικός λαός από συστάσεως ελληνικού κράτους. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έγινε καταλύτης χειραφέτησης και λύτρωσης ιδίως για τις δυνάμεις της κοινωνίας που μέχρι τότε περιθωριοποιούνταν από την αυταρχική εξουσία. Έδωσε ταυτότητα αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας στη χώρα που από μια βαλκανική στην Ευρώπη αναδείχθηκε σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Συγκρότησε με την πρωτοφανή κοινωνική κινητικότητα μια ισχυρή μεσαία τάξη που έγινε παράγοντας και για την πολιτική σταθερότητα.
Οι γκρίζες ζώνες στην πολιτική του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και η σκιά των προσώπων, υπαρκτά και τα δυο, δεν μπορούν να διαγράψουν την πορεία του Κινήματός μας. Υπαρκτό είναι και το ιστορικό γεγονός, πως η χώρα έζησε με δανεισμό συχνά πάνω από ότι επέτρεπαν οι δυνάμεις της, αξίζει όμως εδώ να αποσαφηνίσουμε πως χρησιμοποιήθηκαν οι δανεικοί πόροι από τις δυο παρατάξεις που κυβέρνησαν τη χώρα. Ας δούμε λοιπόν σε ποιες περιόδους δημιουργήθηκαν νέοι θεσμοί που έκαναν σύγχρονη τη δημοκρατία μας και πιο κοινωνικό το κράτος. Σε ποιες περιόδους η χώρα απέκτησε σύγχρονες υποδομές, στην Υγεία, την Παιδεία, τις Μεταφορές και έφθασε να ανήκει στις 30 πλουσιότερες χώρες του πλανήτη. Το έργο αυτό έγινε και με δανεισμό, αλλά μπορεί να μας πει κάποιος ο υπέρμετρος δανεισμός επί Νέας Δημοκρατίας σε τι χειροπιαστό έργο μεταμορφώθηκε; Αυτή η μεταπολίτευση που πολλοί την αφορίζουν έδωσε ανάστημα στη χώρα. Την έκανε μέλος στις μεγαλύτερες συμμαχίες του κόσμου. Έδωσε υπόσταση στις κοινωνικές δυνάμεις και σε κάθε πολίτη ξεχωριστά, δυνατότητες προκοπής που μέχρι τότε ήταν αδιανόητες. Δεν ήταν λοιπόν όλα αρνητικά. Αυτό δεν σημαίνει πως ήταν όλα θετικά. Μια αξιολόγηση όμως της περιόδου αυτής δεν μπορεί να γίνει με όρους συγκυριακούς και τρόπο ψηφοθηρικό υπό το κλίμα της κρίσης που βιώνουμε. Γιατί τότε το μήνυμα για τις αναγκαίες αλλαγές δεν θα έχει ιστορικό περιεχόμενο. Δεν θα έχει προοπτική. Μπορεί μάλιστα να οδηγήσει στο να αλλάξουμε αυτά που πρέπει να διατηρήσουμε και να διατηρήσουμε αυτά που πρέπει να αλλάξουμε.
3. Το μνημόνιο, οι ευθύνες της Νέας Δημοκρατίας
και τα λάθη του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται σαν περίοδος μνημονίου. Η κρίση έφερε το μνημόνιο και την κρίση την έφερε σε αυτήν την παρόξυνση η Νέα Δημοκρατία. Το 2009 παρέδωσε ουσιαστικώς μια χρεοκοπημένη χώρα. Η Ελλάδα βρέθηκε σε συνθήκες ύφεσης από το 2008, με έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στο 15% από το 2007 και με δημοσιονομικό έλλειμμα περίπου στο 16% στο τέλος του 2009. Το 2004 το δημόσιο χρέος έφτανε τα 183 δισ. ευρώ από καταβολής ελληνικού κράτους και μέσα σε περίπου 6 χρόνια προστέθηκαν άλλα 116 δισεκατομμύρια ευρώ για να φτάσει στα 299 περίπου 300 δισεκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή, το δημόσιο χρέος της χώρας αυξήθηκε κατά 63% όταν στους 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν στο μισό, στο 33%. Ειδικώς το 2009, προετοιμαζόμενη για εκλογές η Νέα Δημοκρατία πέτυχε το ακατόρθωτο, όπως αναφέρεται και στην Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Είχαμε ταυτοχρόνως υστέρηση εσόδων κατά 12,8 δισεκατομμύρια ευρώ και υπέρβαση δαπανών κατά 47 δισεκατομμύρια ευρώ και ακόμη υπέρβαση του κρατικού δανεισμού κατά 64 δισεκατομμύρια ευρώ. Δυστυχώς, αναλάβαμε καθήκοντα στη δυσκολότερη στιγμή εδώ και δεκαετίες για μια χώρα και οφείλαμε σε άμεσο χρόνο να πάρουμε κρίσιμες αποφάσεις. Το έλλειμμα του 2009 ήταν σε απόλυτους αριθμούς 36 δισεκατομμύρια ευρώ εκ των οποίων το πρωτογενές έλλειμμα ήταν 24,5 δισεκατομμύρια ευρώ και με τις θυσίες του ελληνικού λαού, με έναν τρόπο βίαιο, συχνά ανορθολογικό και άδικο ως προς την κατανομή των βαρών φτάσαμε να περιορίσουμε, και καμία άλλη χώρα δεν το πέτυχε αυτό, το έλλειμμα κατά περίπου 22 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα σε δυόμιση χρόνια.
Είμαστε ένα κόμμα όχι για τον εαυτό μας αλλά για την πατρίδα και τους πολίτες. Ζητήσαμε συγγνώμη από τους πολίτες που πικράναμε, αυτό όμως είναι στάση οπισθοφυλακής. Εμείς οι ίδιοι μπορούμε να μιλήσουμε για τα λάθη εκείνης της περιόδου. Ανάμεσα στα άλλα θα ανέφερα
α) την αντικειμενική άγνοια του μεγέθους του προβλήματος αφού τα επίσημα στοιχεία όταν αναλάβαμε ήταν ψευδή. Έκρυβαν την αλήθεια πως η χώρα μας έχει ουσιαστικά χρεοκοπήσει και έχει αποκλειστεί από τις αγορές.
β) Δώσαμε ασυλία σε μεγάλο βαθμό στις ευθύνες της Νέας Δημοκρατίας και αυτό για να μην εκθέσουμε την ήδη ευάλωτη χώρα, διεκτραγωδώντας την κατάσταση. Και όταν το κάναμε, τελικώς, μάλλον έχασε παρά κέρδισε η εθνική προσπάθεια για να εκφραστεί η κατανόηση και η αλληλεγγύη από τους εταίρους μας.
γ) Ασκήσαμε μία πολιτική έξω από το προγραμματικό πλαίσιο των εκλογών του 2009. Ετεροπροσδιοριστήκαμε κάτω από την πίεση των συνθηκών. Κάτω από αυτήν την πίεση το περιθώριο των διαπραγματεύσεων περιορίστηκε και οι προβλέψεις όπως αποδείχθηκε ήταν υπεραισιόδοξες. Πράγματι, κάναμε συμβιβασμούς, μικρούς συμβιβασμούς για να αποφύγουμε το μεγάλο συμβιβασμό με τον κίνδυνο της κατάρρευσης της χώρας και της επιστροφής στη δραχμή. Μιλήσαμε στο όνομα της χώρας αλλά αφήσαμε έξω από το κάδρο της προσπάθειας μας τον ελληνικό λαό και κάθε πολίτη στην καθημερινότητά του. Αλλά χώρα και πολίτης δεν διαχωρίζονται, το ένα δίνει έμπνευση και περιεχόμενο στο άλλο. Δεν σώζεται η χώρα χωρίς να σωθεί ο λαός.
δ) Συχνά κάναμε τους πολίτες να αισθάνονται απώθηση όχι από την πολιτική μας αλλά και από τη στάση μας. Τον τρόπο με τον οποίο διαχειριστήκαμε την πολιτική, δίνοντας την εντύπωση ότι κατέχουμε την εξ αποκαλύψεως αλήθεια απέναντι στο λαουτζίκο που δεν γνώριζε. Κουνήσαμε το δάχτυλο στους πολίτες με τρόπο που δεν συνάδει με το ήθος του Κινήματός μας. Που πρέπει πάντα να λειτουργεί στη βάση της συνεννόησης με τις κοινωνικές δυνάμεις.
Μια προοδευτική πολιτική απαιτεί να έχουμε εμπροσθοβαρή στάση. Να διδαχθούμε από αυτά αλλά να κοιτάξουμε μπροστά. Συχνά με περίσσευμα διαφωνίας ανάμεσά μας. Δεν μ’ ενοχλεί το περίσσευμα διαφωνίας, με ενοχλεί το έλλειμμα πίστης και θέλω αυτήν την πίστη να χαλυβδώσουμε. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν είναι τα λάθη των στελεχών του. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι πάνω απ’ όλα η αγάπη και η προσδοκία της βάσης του.
4. Η σημερινή κυβέρνηση
Η επικοινωνιακή και πολιτική στήριξη στη σημερινή κυβέρνηση είναι πρωτοφανής τηρουμένων των αναλογιών. Αυτό είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού. Ο δημόσιος λόγος καθοδηγείται και διαμορφώνεται με εντελώς διαφορετικές διαβαθμίσεις. Επισημαίνω απλώς, πως η δημόσια ζωή δεν κυριαρχείται πλέον από το διχαστικό σχήμα μνημόνιο - αντιμνημόνιο ούτε από το Κίνημα των «Αγανακτισμένων» απέναντι στους «δοσίλογους και εθνοπροδότες». Θυμίζω, πως η Νέα Δημοκρατία ήταν και αντιμνημονιακή και συστατικό στοιχείο των Αγανακτισμένων. Αυτή η αλλαγή από μόνη της συνιστά μια πρόοδο. Θυμίζω ακόμη την έντονη πίεση από τη Νέα Δημοκρατία και άλλες κομματικές δυνάμεις για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, αδιαφορώντας για το συνεπαγόμενο κόστος, αλλά και τις προεκλογικές διακηρύξεις για μια τελείως άλλη προσέγγιση του ελληνικού προβλήματος, που όπως αποδείχθηκε ήταν μαγική εικόνα. Τονίζω τέλος την προσπάθεια να απαξιωθεί το κυβερνητικό έργο εκείνης της περιόδου που ήταν σημαντικό σε διάφορους τομείς. Έγιναν θεσμικές τομές στο δημόσιο βίο, εξυγιάνθηκαν και αναδιαρθρώθηκαν οργανισμοί και υπηρεσίες, αναπτύχθηκαν νέες πολιτικές και ανελήφθησαν νομοθετικές πρωτοβουλίες που έκαναν τη Βουλή να συνεδριάζει και να συζητά με διαδικασίες από τις πιο σημαντικές και κορυφαίες στις σελίδες του κοινοβουλευτισμού της μεταπολίτευσης. Τώρα με την κοινωνία στα όρια ανθρωπιστικής κρίσης, «οι δοσίλογοι» είναι πλέον υπεύθυνοι ηγέτες και οι «Αγανακτισμένοι» είναι στα σπίτια τους, αφού οι καθοδηγητές και οργανωτές της αγανάκτησής τους βολεύονται με τους νέους όρους του πολιτικού παιχνιδιού. Η Βουλή ουσιαστικώς αργεί και η διοίκηση στελεχώνεται με κομματικές ποσοστώσεις και όχι με κριτήρια αξιοσύνης. Θα πρόσθετα τέλος, όχι χαρούμενος ασφαλώς, πως αν για την κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είχαμε το περίσσευμα των καλών λόγων που έχουμε για τη σημερινή κυβέρνηση, τα πράγματα θα ήταν καλύτερα και για τη χώρα και για το Κίνημά μας. Αντιθέτως είναι μόνιμη η επωδός των αντιπάλων μας: Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. κατέστρεψε τη χώρα. Σωστά ειπώθηκε πως κατηγορείται ο πυροσβέστης, γιατί έσπασε τα έπιπλα και λέρωσε τα χαλιά προσπαθώντας να σβήσει τη φωτιά για να μην καταρρεύσει το οικοδόμημα. Είναι στο χέρι μας να μην περάσει αυτός ο ισχυρισμός που κατατείνει στην ενοχοποίηση, πτόηση και εν συνεχεία περιθωριοποίηση και διάλυση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
5. Πρόταση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
για την αναθεώρηση του προγράμματος
Από πολλούς επιχειρείται να καταστεί το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ο απόβλητος του πολιτικού συστήματος. Αναλόγως προωθείται η «φιλανδοποίηση» του ΠΑ.ΣΟ.Κ. ώστε οι όποιες επιλογές του να υπόκεινται σε περιορισμούς που επιβάλλονται από τρίτους. Για κάποιους, δεν είναι λογικό το ΠΑ.ΣΟ.Κ. που ψήφισε τα μνημόνια να εξετάζει το θέμα της συμμετοχής του στην κυβέρνηση. Για τους ίδιους είναι όμως λογικό να θεωρούν πως το ΠΑ.ΣΟ.Κ. όταν ήταν κυβέρνηση και ψήφισε τα σχετικά δεν είχε πατριωτική στάση (θυμίζω τους άδικους χαρακτηρισμούς για κατοχική και προδοτική συμφωνία με αφορμή την απόφαση του Συμβουλίου Κορυφής τον Οκτώβριο του 2011 που αποδείχθηκε εθνικά επωφελέστατη). Ενώ τώρα μη πατριωτική στάση θα ήταν το αντίθετο. Δηλαδή να μην ψηφίζει και να μην στηρίζει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. αυτήν την πολιτική.
Το θέμα της άμεσης συμμετοχής στην κυβέρνηση έχει πολλές παραμέτρους. Κατά τη γνώμη μου, κυρίαρχο θέμα που οδηγεί και στο κεντρικό δίλημμα της περιόδου είναι η αναθεώρηση ή μη του προγράμματος. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. όπως έχει πράξει και στο παρελθόν με τρόπο όμως μερικό και αποσπασματικό, οφείλει τώρα να αναλάβει πρωτοβουλία για τη συνολική επανεξέταση και αναθεώρηση του προγράμματος που εφαρμόζεται στη χώρα μας. Δεν μιλούμε για την προγραμματική συμφωνία των τριών κομμάτων, που άλλωστε αποδείχθηκε άνευ αξίας αφού δεν ίσχυσε στα καίρια σημεία της. Κι ούτε καν λήφθηκε υπόψη από τους εταίρους. Η αναθεώρηση αυτή δεν αφορά τα τρία κόμματα της κυβέρνησης αλλά το σύνολο των κομμάτων, αφορά την χώρα. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση προτείνεται η συγκρότηση εθνικής διαπραγματευτικής ομάδας (παλαιά ιδέα του Προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ.) στην οποία όμως συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των κομμάτων και όχι μόνο των κυβερνητικών. Στο πλευρό αυτής της ομάδας δημιουργείται επικουρικός μηχανισμός με έγκυρους Έλληνες επιστήμονες διεθνούς αναγνώρισης που γνωρίζουν την ελληνική πραγματικότητα και διαθέτουν ζήλο και χρόνο για την εθνική υπόθεση.
Πρώτο βήμα η ουσιαστική αξιολόγηση της εφαρμογής του προγράμματος και αμέσως μετά η διατύπωση μιας εθνικής πρότασης για την αναθεώρησή του. Βασικά σημεία μιας τέτοιας πρότασης είναι τα εξής τέσσερα: α) σαφής και οριζόντια ρήτρα ύφεσης - ανεργίας β) ο εκ νέου προσδιορισμός της κυλιόμενης χρονικής περιόδου για τη δημοσιονομική προσαρμογή γ) η εκπόνηση οδικού χάρτη ενεργειών για συναινετική περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους στον κατάλληλο χρόνο δ) ο ρητός αποκλεισμός κάθε ενδεχόμενου για νέες περικοπές σε μισθούς, συντάξεις ή νέες φορολογικές επιβαρύνσεις.
Ανάλογη στάση και πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη στοίχιση της χώρας με τις δυνάμεις που ενστερνίζονται την ανάγκη υιοθέτησης ενός Συμφώνου Ανάπτυξης αφενός και αφετέρου υιοθετούν την πολιτική έκδοσης ευρωομόλογου καθώς και την αναζήτηση νέων εργαλείων, όπως είναι και η έκδοση νομίσματος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Παραλλήλως, η Ελλάδα προσδιορίζει τους νευραλγικούς τομείς στους οποίους ρίχνει το κύριο βάρος της συνεργαζόμενη απευθείας με άλλα κράτη και φορείς που έχουν αντίστοιχη τεχνογνωσία και εμπειρία. Η αλλαγή στο Κράτος και τη Δημόσια Διοίκηση, θυμίζω πως στηρίζεται σε συμφωνία με το Γαλλικό Κράτος και την TASK FORCE που υπογράψαμε στις αρχές του 2012 και πάνω στην οποία στηρίχθηκε η εκπόνηση οδικού χάρτη ενεργειών και στόχων. Κάτι ανάλογο μπορεί να γίνει στους τομείς που αφορούν την αντιμετώπιση της διαφθοράς, την εκπόνηση φορολογικού συστήματος για την εξάλειψη της φοροδιαφυγής, τις αποκρατικοποιήσεις με εκ των προτέρων προσδιορισμό των κανόνων και τις διαρθρωτικές αλλαγές με την εκπόνηση συγκεκριμένων επιχειρησιακών σχεδίων.
Η διεξαγωγή της διαπραγμάτευσης προϋποθέτει ασφαλώς τη θέληση και της άλλης πλευράς να μπει σε αυτήν τη συζήτηση. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι το μόνο κόμμα που υπήρξε έντιμο και ειλικρινές στις δεσμεύσεις που ανέλαβε. Δεν έπαιξε με τους θεσμούς, δεν φοβήθηκε το πολιτικό κόστος. Το ίδιο έντιμοι και ειλικρινείς όμως οφείλουν να είναι και οι εταίροι μας τώρα που γνωρίζουν τις αδυναμίες και τις αστοχίες των δικών τους επιλογών. Παραδείγματος χάριν, σωστά το Συμβούλιο Επικρατείας απεφάνθη προσφάτως για τη λεγόμενη εφεδρεία όταν απαιτήθηκε από τον Οκτώβριο του 2011 μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου του 2011, μέσα σε δυόμιση μήνες να απομακρυνθούν από το δημόσιο 30.000 υπάλληλοι, χωρίς να διαθέτει το Κράτος οποιαδήποτε διαδικασία αξιολόγησης των δομών και των προσώπων που τη στελεχώνουν. Τότε μόλις θεσπίσαμε την πολιτική της αξιολόγησης και η αξιόπιστη εφαρμογή της θέλει ανάλογο χρόνο. Τελείως πρόσφατα η καταφανής υστέρηση των εσόδων, κατά περίπου μισό δισεκατομμύριο ευρώ τον πρώτο ενάμιση μήνα του χρόνου φανερώνει το ενδεχόμενο πλήρους αστοχίας του προγράμματος στον τομέα αυτό. Κάνουν το λάθος να θέτουν στόχους που δεν θα επιτευχθούν αφού δεν έχουν εξασφαλίσει τις αναγκαίες προϋποθέσεις.
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στηρίζει με την ψήφο του την κυβέρνηση ασχέτως αν συμμετέχει με στελέχη του σ’ αυτήν. Η δεδηλωμένη επιτρέπει στην κυβέρνηση να συνεχίσει ακόμη και ως το τέλος της τετραετίας. Θα ήταν χρήσιμο να δεσμευθεί δημοσίως ο Πρωθυπουργός ότι δεν πρόκειται να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές χωρίς τη σύμφωνη θέση των κυβερνητικών εταίρων. Και σε κάθε περίπτωση, όχι πριν από τον Ιούνιο του 2014 που είναι προγραμματισμένες οι ευρωεκλογές και καταρχήν και οι εκλογές για την Αυτοδιοίκηση. Αν η Νέα Δημοκρατία συναρτά το βίο της κυβέρνησης από την άμεση συμμετοχή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε αυτήν, ασκεί δηλαδή έναν πολιτικό εκβιασμό όπως έκανε και πέρυσι για να οδηγήσει τον τόπο σε εκλογές, τότε προτείνεται η συγκρότηση κυβέρνησης προσωπικοτήτων με χρονικό ορίζοντα ανάλογο ή και το τέλος της τετραετίας.
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. οφείλει να κάνει διακριτή τη σχέση του με τη Νέα Δημοκρατία στο πλαίσιο αυτής της κυβέρνησης. Δίνει ψήφο ανοχής ώστε να ισχύει η δεδηλωμένη και ταυτοχρόνως ρίχνει το βάρος του στη διαδικασία αναθεώρησης της συμφωνίας. Στηρίζει και ψηφίζει πολιτικές που απορρέουν από ισχύουσες συμβάσεις που μας δεσμεύουν αλλά ταυτοχρόνως ασκεί κοινοβουλευτικό έλεγχο και κριτική για την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης. Στους δε άλλους τομείς διατυπώνει την κριτική του και τη διαφορετική θέση του, καθιστώντας ορατές τις διαφορές με τις επιλογές των Υπουργών. Έτσι στην πράξη περνά από τον κυβερνητισμό και την τεχνική της εξουσίας στην επανακοινωνικοποίηση της πολιτικής δράσης του.
Οι εκλογές στη Γερμανία είναι για πολλούς και ένα ορόσημο για τους χειρισμούς των εταίρων και ιδίως της γερμανικής κυβέρνησης στο ελληνικό πρόβλημα. Κατά τη γνώμη μου είναι λάθος η εκτίμηση πως η κυρία Μέρκελ μετά από ενδεχόμενη νέα νίκη της θα χαλαρώσει το πλαίσιο πολιτικής για την Ελλάδα. Πιστεύω ότι θα συμβεί το ακριβώς αντίθετο. Συμφέρον της χώρας μας, είναι μετά την αλλαγή στη Γαλλία και τις εξελίξεις στην Ιταλία να προκύψει και στη Γερμανία κυβέρνηση με κεντρική δύναμη τους σοσιαλδημοκράτες. Η ατζέντα από την ελληνική κυβέρνηση πρέπει να ανοίξει τώρα. Τώρα πρέπει να γεννηθεί η ελπίδα στους πολίτες. Η αναμονή των γερμανικών εκλογών σημαίνει πολιτικό χρόνο αρκετό για τις αντοχές του λαού, αν τώρα δεν φανεί πως κάτι αλλάζει. Αν εν τω μεταξύ τα πράγματα κυλήσουν όπως μέχρι τώρα.
Ένας καλόπιστος πολίτης θα διερωτηθεί πως γίνεται να είμαστε σε ασυνέχεια με τον ίδιο μας τον εαυτό που υιοθέτησε σε κεντρικές γραμμές τις δεσμεύσεις του μνημονίου. Η απάντηση είναι συγκεκριμένη και είναι σαφής. α) Είμαστε σε μια άλλη φάση. Τότε τα νερά ήταν αχαρτογράφητα. Τώρα ξέρουμε. Τώρα βγάζουμε συμπεράσματα γιατί αυτή η πολιτική έχει εφαρμοστεί. Κρατούμε τα θετικά, αλλάζουμε τα αρνητικά. Ιδίως ξέρουμε πως η λιτότητα, που ήταν αναγκαία για τη δημοσιονομική προσαρμογή, τότε έδωσε δημοσιονομικά αποτελέσματα. Μειώθηκε το έλλειμμα θεαματικά. Δεν έχει προηγούμενο αυτή η γιγαντιαία προσαρμογή. Τώρα η ίδια πολιτική μικραίνει τη χώρα και διαλύει την κοινωνία β) τότε οι διακηρύξεις ήταν προς επιβεβαίωση. Τώρα έχουν δοκιμαστεί στην πράξη. Ο πλούτος μεταφέρθηκε στο εξωτερικό γιατί η ελληνική αστική τάξη έχει άλλες προτεραιότητες, ενώ στην Ελλάδα οι μικροκαταθέτες αντλούν από την αποταμίευσή τους για να παρακολουθήσουν τις δημοσιονομικές πολιτικές. Και έφτασαν στο τελικό όριό τους. Σηκώνουν τα μεγαλύτερα βάρη αυτοί που έχουν τις μικρότερες πλάτες. Πληρώνουν τα περισσότερα αυτοί που οφείλουν τα λιγότερα. Η αίσθηση της αδικίας δηλητηριάζει την κοινωνική συμβίωση γ) Τότε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με τους Βουλευτές του στήριξε τη δική του κυβέρνηση (ξέρουμε τι ζήσαμε τότε). Τώρα δεν μπορεί να ευθυγραμμίζεται και να απολογείται για υπουργικές δηλώσεις και ενέργειες που συνθέτουν μια ατζέντα Νεοδημοκρατικής πολιτικής δ) Τότε η Ελλάδα προβλήθηκε σαν το μαύρο πρόβατο και κατηγορήθηκε στο έπακρο. Τώρα όλοι γνωρίζουν πως το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Βλέπουν με συμπάθεια την προσπάθεια του ελληνικού λαού και αναγνωρίζουν τις θυσίες του.
Ο κίνδυνος για παγκόσμια ύφεση, και μάλιστα διαρκείας, είναι ορατός λόγω εμμονής σε αυτήν την πολιτική Μερκελικής κοπής. Αλλάζουν οι συσχετισμοί και έχουμε χρέος να συμβάλουμε στην επιτάχυνση αυτών των αλλαγών. Είναι κρίμα, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. για την πολιτική που άσκησε και απέδωσε μια σημαντική δημοσιονομική προσαρμογή να κατηγορείται και να αποδοκιμάζεται. Η παρούσα κυβέρνηση χωρίς πρακτικά αποτελέσματα στα όσα έχει αποφασίσει, χωρίς να έχει να παρουσιάσει έργο εισπράττει πολιτικούς επαίνους για τις θυσίες του ελληνικού λαού που όμως έγιναν και απέδωσαν με κυβέρνηση ΠΑ.ΣΟ.Κ. ενώ τώρα ανακυκλώνουν την αδυναμία των πολιτών και καταναλώνουν κάθε ικμάδα της χώρας.
Ακούγεται και ο ισχυρισμός ότι κάποιοι στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. προτάσσουν το μικροκομματικό συμφέρον επειδή κατέχονται από ένα παρωχημένο κομματικό πατριωτισμό. Ας το ξεκαθαρίσουμε. Ο πατριωτισμός είναι εθνικός και αφορά την πατρίδα ή δεν είναι πατριωτισμός. Ο τελευταίος που μπορεί να κατηγορηθεί για μικροκομματισμό είναι το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αυτό λέει η ιστορία της περιόδου. Μιλάμε για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. που ούτε φούσκα υπήρξε, ούτε αντιπατριωτισμός το διακρίνει. Γιατί αν είναι φούσκα ποιος ο λόγος της συμμετοχής του στην κυβέρνηση. Και ασφαλώς δεν είναι, αλλά τότε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο. Κι αυτό το περιεχόμενο είναι οι αξίες του, οι αρχές της πολιτικής του. Και είναι αλήθεια πως δοκιμάστηκαν και όχι λίγες φορές αγνοήθηκαν ή και καταπατήθηκαν. Είναι ώρα λοιπόν να κλείσει αυτή η παρένθεση γιατί αν διατηρηθεί σαν στρατηγική επιλογή, τότε οδεύουμε στην πολιτική μετάλλαξη του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν εξωραΐζει την πραγματικότητα του, αλλά και δεν αυτομηδενίζεται, δεν αυτοκαταργείται. Άλλωστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. είμαστε όλοι. Μόνο που κάποιοι στον καθρέφτη των ευθυνών βλέπουν όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό τους. Ακόμη κι αν στέκονταν μπροστά - μπροστά στις πολιτικές φωτογραφίες της περιόδου. Αυτό αποστρέφεται ο κόσμος. Αποστρέφεται το δικό μας εκφυλισμό. Τη δική μας παρακμιακή ιδιοτέλεια που σκιάζει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και το κάνει να μην είναι ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ο κόσμος αν έχουμε καταλάβει καλά δεν μας κατηγορεί γιατί είμαστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μας κατηγορεί γιατί δεν είμαστε πλέον ΠΑ.ΣΟ.Κ. Δεν είμαστε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. που μπόλιασε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων και τους έκανε να συνδεθούν βιωματικά με το Κίνημά μας.
6. Το ευρωπαϊκό κομματικό τόξο
Γίνεται λόγος τελευταία για να δικαιολογηθεί η σύμπραξη με τη Νέα Δημοκρατία, αλλά και να εξηγηθεί η πολεμική σχέση που έχει αναπτυχθεί με το ΣΥΡΙΖΑ πως αυτό περίπου εξηγείται ή και επιβάλλεται από τη συγγένεια των κομμάτων που ανήκουν στο λεγόμενο ευρωπαϊκό τόξο. Σχετικά με αυτό διαβάζουμε πολλά και ξέρουμε περισσότερα. Κατασκευάζεται και τίθεται και το δίλλημα στο οποίο μας καλούν να απαντήσουμε: ΠΑ.ΣΟ.Κ. ή ΣΥΡΙΖΑ. Μα η απάντηση είναι αυτονόητη: ΠΑ.ΣΟ.Κ. Κάποιοι όμως ξεχνούν πως παραμένει ενεργό και το δίλλημα: ΠΑ.ΣΟ.Κ. ή Νέα Δημοκρατία. Πως προκύπτει εδώ λοιπόν η αυτονόητη απάντηση για τη δική τους θέση;
Η θεωρία του ευρωπαϊκού τόξου είναι πολυχρησιμοποιημένη. Θυμίζω ότι στα τέλη της δεκαετίας του ’70 οι θεωρητικοί της Δεξιάς, προκειμένου να εμποδίσουν την εκλογική επέλαση του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. με άρθρα τους εισήγαγαν τη διάκριση ευρωπαϊστές και μη ευρωπαϊστές χρεώνοντας με αντιευρωπαϊσμό το Κίνημά μας. Ακολούθησαν οι εκλογές του 1981. Τα αποτελέσματα τα ξέρετε. Ας είμαστε σαφείς. Είμαστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ούτε ΣΥΡΙΖΑ, ούτε Νέα Δημοκρατία. Είμαστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. που δεν είναι όμως ουρά, ούτε συμπλήρωμα. Είμαστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. και θα αγωνιστούμε ώστε η προοδευτική πλειοψηφία των πολιτών να αντιστοιχηθεί με το ανάλογο πολιτικό και κυβερνητικό πρόγραμμα. Για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εξίσου σημαντικό με την κατάκτηση υψηλών εκλογικών ποσοστών είναι το σχέδιό του για την ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς μέσω συγκλίσεων και κοινών προγραμματικών δεσμεύσεων. Ο τόπος δεν χρειάζεται δύο Νέες Δημοκρατίες ούτε δυο ΣΥΡΙΖΑ. Ας μην μας παρασύρουν λοιπόν. Ο τόπος χρειάζεται ένα ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ένα ΠΑ.ΣΟ.Κ. χωρίς εισαγωγικά.
7. Κοινωνική κρίση και δημοκρατία
Σε συνθήκες κρίσης σαν τη σημερινή, μπορούμε να μιλάμε για την ανάγκη να γίνει βιώσιμη η διαχείριση του χρέους, ταυτοχρόνως όμως οφείλουμε να τονίζουμε πως εξίσου κυρίαρχα στη σκέψη μας είναι η βιωσιμότητα της κοινωνίας και η βιωσιμότητα της δημοκρατίας μας. Δεν αναφερόμαστε στη μείωση του χρέους αδιαφορώντας για την αύξηση της ανεργίας. Δεν επιδιώκουμε τη μείωση των ελλειμμάτων με την εξάπλωση των λουκέτων. Είμαι υπέρμαχος των διαρθρωτικών αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων, γιατί πιστεύω ότι οι μονοδιάστατες δημοσιονομικές προσεγγίσεις οδηγούν σ’ ένα φαύλο κύκλο όπου η ύφεση, η ανεργία και η βία συνθέτουν ένα πολιτικό τρίγωνο των Βερμούδων, όπου χάνονται κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και καταρρακώνονται αξίες και αξιοπρέπεια. Η βίαιη λιτότητα δεν είναι μεταρρύθμιση.
Πιστεύω στις μεταρρυθμίσεις που είναι για τον άνθρωπο και γίνονται με τον άνθρωπο. Ζούμε την εποχή της συνεννόησης και της συνεργασίας, της έμπνευσης για την αποτελεσματικότητα. Πιστεύω στην πολιτική, που αν περιλαμβάνει και συγκρούσεις με κατεστημένες νοοτροπίες και συμφέροντα δεν θα τις φοβηθούμε, αλλά δεν σχεδιάζουμε συγκρούσεις για τις συγκρούσεις. Πιστεύω στις μεταρρυθμίσεις με αναπτυξιακό, κοινωνικό, δημοσιονομικό και ηθικό πρόσημο. Μ’ ένα λόγο συμβολής και όχι επιβολής, ένα λόγο συμμετοχής και όχι διαίρεσης. Ένα λόγο ευθύνης και όχι λόγο έπαρσης. Αυτός είναι ο δρόμος που αρμόζει στις ιδέες μας και στην ιστορία μας.
Η κοινωνική κρίση είναι το εκρηκτικό υλικό, που κάποιοι χρησιμοποιούν για να τη μετατρέψουν σε κρίση της δημοκρατίας μας και του κοινοβουλευτισμού. Στη θέση του διαλόγου κάποιοι θέλουν τη βία. Όμως όταν η βία ανθεί η δημοκρατία πενθεί. Όποιος δεν θέλει να ‘ναι θύμα δεν επιλέγει να γίνεται και θύτης.
Όταν καταλύεται ο κανόνας βάσει του οποίου μπορούμε να συνυπάρχουμε μέσα από τις διαφορές μας, τότε ο τόπος έχει κοντινό ορίζοντα. Έχει κοντινό ορίζοντα όταν κάποιοι σκοπίμως διευρύνουν την κριτική τους, όχι προς ένα κόμμα ή μια πολιτική, αλλά συνολικά στον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία με τρόπο ισοπεδωτικό. Κάποιοι συνθηματολόγησαν να καεί η Βουλή. Κάποιοι παρουσιάζουν τη δημοκρατία σαν ξεφτισμένο κατεστημένο. Τι προτείνουν; Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. σωστά έχει πράξει και συνεχίζει να παίρνει πρωτοβουλίες για την αναζωογόνηση της δημοκρατίας που δεν είναι κομματική ιδιοκτησία (ώστε καθένας να θέλει να επιβάλει τη δική του δημοκρατία στους άλλους) αλλά εθνικό και λαϊκό κεκτημένο. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έχει και πάλι την ευθύνη.
8. Ελλάδα και Ευρώπη
Το πρόβλημα της Ελλάδας θα λυθεί οριστικά εφόσον επιτύχουν οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές αλλά απαιτείται εξίσου και ένα διαφορετικό ευρωπαϊκό περιβάλλον. Σήμερα η Ευρώπη απέχει πολύ από αυτό που θέλησαν οι εμπνευστές της και ήλπισαν οι πολίτες της. Το όραμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης έχει θαμπώσει ίσως οριστικά. Η νομισματική ένωση ουσιαστικά καθιέρωσε κατηγορίες χωρών με τρόπο που αντιβαίνει τη διακηρυγμένη βούληση (αν πράγματι υπάρχει) για πολιτική ενοποίηση και δημοκρατική διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κάθε νόμισμα αντικατοπτρίζει τη δύναμη της αντίστοιχης οικονομίας. Το ευρώ, χωρίς άλλες αντισταθμιστικές πρόνοιες, καθρεφτίζει άνισες οικονομίες, διευρύνοντας μάλιστα την ανισότητα τους. Δεν μπορεί να λειτουργήσει αν δεν εφαρμοστούν πολιτικές που ανατρέπουν την κατάσταση δεκαετιών και ίσα - ίσα τις αφήνουν να αναπαράγονται και να οξύνονται. Ο διακηρυγμένος στόχος της πολιτικής ενοποίησης απομακρύνεται γιατί δεν υπάρχει πολιτική ένωση χωρίς οικονομική ένωση. Κι αυτό προϋποθέτει σύγκλιση των οικονομιών και όχι των οικονομικών πολιτικών που ίσα - ίσα μπορεί να οδηγούν τις οικονομίες στο να συνεχίζουν να αποκλίνουν μεταξύ τους. Από τη μια κυρίαρχοι οι οίκοι αξιολόγησης και οι σπεκουλαδόροι σε βάρος των εκλεγμένων κυβερνήσεων και των πολιτών που μοχθούν και παράγουν ή είναι άνεργοι αφού είναι περιττή η εργασία τους στη νέα οικονομία. Από την άλλη η μονοδιάστατη νεοφιλελεύθερη πολιτική υποσκάπτει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα στο σύνολό του. Ήδη οικονομικοί κολοσσοί όπως Γαλλία και Αγγλία είναι εκτός τριπλού Άλφα ενώ Ιταλία και Ισπανία, από τις μεγαλύτερες οικονομίες, βρίσκονται στη δίνη πρωτοφανούς κρίσης. Ερώτημα: Ποιος θα σώσει την Ευρώπη από τις τυφλές ηγεσίες της; Ως πότε οι πολιτικοί ταγοί θα λειτουργούν και θα παίρνουν αποφάσεις υπό τον ασφυκτικό κλοιό των αστυνομικών, ξεκομμένοι από τους πολίτες, νομίζοντας πως η άσκηση της εξουσίας είναι αποτελεσματική όταν βασίζεται στο δόγμα: «Νικώντας τον λαό». Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην αλλαγή αυτής της κατεύθυνσης. Μια άλλη Ευρώπη θα υπάρξει αν η σοσιαλδημοκρατία μπορεί να απαντήσει στην επέλαση της παγκοσμιοποίησης α) με την αποκατάσταση της πρωτοκαθεδρίας της πολιτικής έναντι των αγορών, δηλαδή της δημοκρατικής λειτουργίας μιας χώρας και κοινωνίας β) με πειστική λύση για τη στήριξη του κοινωνικού κράτους που υπήρξε το καύχημα της σοσιαλδημοκρατίας. Χωρίς την προσφυγή σε υπέρμετρο δανεισμό αλλά με την αναδιανομή υγιών πόρων που τώρα όμως χάνονται λόγω έλλειψης στοιχειωδών ρυθμίσεων στις λειτουργίες των ασύδοτων αγορών.
9. Για το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης
Η σημερινή κρίση, ασφαλώς και δεν προέκυψε αυτόματα και τυχαία. Πριν από το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, υπήρξε διευρυνόμενο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της χώρας και της οικονομίας. Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται σ’ αυτό. Στην κραυγαλέα αναντιστοιχία ανάμεσα στο παρωχημένο παραγωγικό μοντέλο και το προωθημένο καταναλωτικό πρότυπο.
Η οριστική υπέρβαση της κρίσης δεν θα έρθει μόνο με δημοσιονομική προσαρμογή. Χρειάζεται μια ηθική, πολιτισμική και πολιτική επαναθεμελίωση της οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης της χώρας.
Η Κεντροαριστερά διατυπώνει ολοκληρωμένη θέση για την Ελλάδα της Παραγωγής, της Απασχόλησης, της Συνοχής και της Δημοκρατίας. Γιατί χωρίς το ένα δεν υπάρχει το άλλο. Δεν υπάρχει Δημοκρατία χωρίς Συνοχή, δεν υπάρχει Συνοχή χωρίς Απασχόληση και εισόδημα, δεν υπάρχει Απασχόληση χωρίς Παραγωγή και Ανάπτυξη. Το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης που παρουσίασε ο Πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι ένα περίγραμμα για το τι πρέπει και μπορεί να γίνει που θα στηρίξει την πορεία της χώρας προς το 2020.
Σ’ αυτό το θέμα, οφείλουμε όλοι μια χρήσιμη συμβολή. Γι’ αυτό πιστεύω πως είναι αναγκαία η σύγκληση προγραμματικού συνεδρίου τον Οκτώβριο του 2013, τέσσερα χρόνια από τις εκλογές του 2009. Με την κατάλληλη προετοιμασία αυτό το προγραμματικό συνέδριο θα συμπληρώσει τις πολιτικές και οργανωτικές αποφάσεις του σημερινού συνεδρίου μας. Θα συμβάλει στη μέγιστη συμμετοχή και επανένταξη στις πολιτικές λειτουργίες των πολιτών που αποστασιοποιούνται και παραμένουν αναποφάσιστοι και θα σημάνει την ετοιμότητα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. να ανοίξει με επιτυχία ένα νέο ιστορικό κύκλο. Κρατώντας το σύνολο της εισήγησης του Προέδρου, διατυπώνω την παρακάτω πρόταση.
Α. Δομές και μηχανισμοί εθνικού σχεδιασμού
§ «Εθνικό Κοινωνικό Συμβούλιο» υπό τον Πρωθυπουργό με συμμετοχή Αρχηγών Κομμάτων, Κοινωνικών Εταίρων, Αυτοδιοίκησης και Ειδικών Επιστημόνων. Έργο του η υποστήριξη της Εθνικής Ομάδας Διαπραγμάτευσης, η εκπόνηση μιας ισόρροπης ατζέντας μεταρρυθμίσεων και δημοσιονομικής προσαρμογής, η αξιολόγηση εφαρμογής του «Συμφώνου Ευθύνης»
§ Καθιέρωση «Συμφώνου Ευθύνης». Αφορά τον τριμηνιαίο έλεγχο εκτέλεσης του προϋπολογισμού και αξιολογεί την εφαρμογή διοικητικών και νομοθετικών πράξεων σε συνεργασία με τους αντίστοιχους φορείς.
§ Επιλογή προτύπων κριτηρίων για τη λογοδοσία και αξιολόγηση υπηρεσιών και στελεχών. Γενίκευση του κανόνα σύγκρισης κόστους – οφέλους σε όλους τους τομείς.
§ Δημιουργία «Τράπεζας διανοητικού κεφαλαίου και νεωτερικότητας». Υποχρεωτική πιλοτική εφαρμογή, χωροταξικά και κλαδικά καινοτόμων πολιτικών και αποτίμησή τους για τη διαμόρφωση προτύπου.
Β. 20 Σημεία Προγραμματικής Πολιτικής
1. Αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο με κυρίαρχο συνδυαστικό κριτήριο:
§ την υψηλή εθνική προστιθέμενη αξία
§ την υποκατάσταση εισαγωγών και αύξηση των εξαγωγών
§ την αύξηση της απασχόλησης
§ τη βιωσιμότητα κάθε προγράμματος .
Αναδιοργάνωση των αρμόδιων υπηρεσιών και δημιουργία κατάλληλων δομών για την αποτελεσματική εφαρμογή αυτής της πολιτικής.
Έμφαση στην επιχειρηματικότητα των νέων σε κάθε τομέα, ιδίως σε αυτούς που αναφέρονται παραπάνω.
Τομείς που διαθέτουν πλεονέκτημα και είναι κοντά στην κάλυψη των παραπάνω κριτηρίων είναι: η Αγροτική Παραγωγή, ο Τουρισμός και ο Πολιτισμός, η Ναυτιλία, η Ενέργεια, η Πληροφορική και οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις.
2. Αναθεώρηση του Συντάγματος σε ριζοσπαστική κατεύθυνση. Με ρυθμίσεις:
§ για την πολιτειακή οργάνωση και τη στελέχωση των εξουσιών
§ για τη δυνατότητα δραστηριοποίησης μη κρατικών φορέων σε όλους τους τομείς, σε ισότιμη ανταγωνιστική σχέση με αντίστοιχες κρατικές δομές και λειτουργίες
3. Εκλογικό σύστημα που διασφαλίζει αντιπροσωπευτικότητα και σταθερότητα σε συνδυασμό με την ευρύτερη πολιτική και τις ρυθμίσεις για το πολιτικό χρήμα, τη δεοντολογία των ΜΜΕ, τη δημοκρατική λειτουργία των κομμάτων. Έχουν κατατεθεί ενδιαφέρουσες προτάσεις. Η συζήτηση αυτή, ιδίως σε περίοδο που η κοινωνική κρίση τραυματίζει τους δημοκρατικούς θεσμούς αποκτά πρωτεύουσα σημασία.
4. Δραστική αντιμετώπιση της διαφθοράς. Γενίκευση ουσιαστικού ελέγχου του «πόθεν έσχες» και διαφανές περιουσιολόγιο. Καθίσταται δημόσια περιουσία οτιδήποτε αποκρύπτεται και δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτό.
Ιδιαιτέρως ανοικτές διαδικασίες ελέγχου και γνωστοποίησης των στοιχείων για φορείς και άτομα με δημόσιο λόγο και ρόλο χωρίς εξαίρεση. Από πολιτικούς, δικαστές και κρατικούς λειτουργούς μέχρι επιχειρηματίες, συνδικαλιστές και δημοσιογράφους.
5. Εθνικό Φορολογικό Σύστημα. Σταθερό και απλό με ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας. Σύλληψη της Φοροδιαφυγής με Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Αυστηρές ποινές για το αδίκημα της φοροδιαφυγής και σύγχρονες διαδικασίες για άμεση επιβολή των ποινών χωρίς δικονομικές διαφυγές.
6. Δημοσιονομική πολιτική μέσω Κατάρτισης και Εφαρμογής ενός αξιόπιστου προϋπολογισμού. Δυνατότητα αναδιάρθρωσης των εσωτερικών μεγεθών του με αυξημένη πλειοψηφία της Βουλής. Συνταγματική ρύθμιση για ανώτατο όριο ετήσιου δημοσιονομικού ελλείμματος.
7. Αλλαγή στο κράτος με τη διοικητική μεταρρύθμιση. Για ένα επιτελικό Κράτος στον αντίποδα της γραφειοκρατικής και αντιπαραγωγικής διοίκησης. Κανόνας χωρίς εξαιρέσεις η διαφάνεια, η αξιολόγηση και αναλόγως η επιβράβευση ή η απόδοση ευθύνης με τρόπο εξατομικευμένο και τεκμηριωμένο.
8. Έκδοση αδειών κάθε μορφής από το Κράτος με σύντομη διαδικασία που περιλαμβάνει κατά σειρά.
§ Γνωστοποίηση απαιτούμενων εγγράφων που είναι αυστηρά προσδιορισμένα
§ Κατάθεση σχετικού φακέλου από τον ενδιαφερόμενο με την υπογραφή ευθύνης του νομικού εκπροσώπου του
§ Έναρξη δραστηριότητας σε οριζόμενη προθεσμία ενός μηνός
§ Διενέργεια Ελέγχων για την πιστοποίηση τήρησης των κανόνων και των προβλεπόμενων υποχρεώσεων
9. Αξιοποίηση κρατικής περιουσίας, αποκρατικοποιήσεις με γνώμονα το εθνικό συμφέρον. Απαλλαγή του κράτους από δραστηριότητες χωρίς εθνική και κοινωνική σημασία και με κριτήριο κόστους – οφέλους.
10. Εκσυγχρονισμός στο σύστημα λειτουργίας της Δικαιοσύνης. Διασφάλιση των μέσων για ταχεία και ποιοτική απονομή δικαιοσύνης. Το κράτος δικαίου με πυρήνα τη δικαιοσύνη, αλλά όχι μόνο, είναι βασικός πυλώνας μιας παραγωγικής αναπτυξιακής προσπάθειας.
11. Τραπεζικό σύστημα με ουσιαστική εποπτεία. Διασφάλιση κεφαλαιακής επάρκειας και ενίσχυση της ρευστότητας. Έλεγχος δανείων που χορηγηθήκαν ή χορηγούνται με μη αποδεκτά κριτήρια αλλά χαριστικά. Ριζική μείωση του κεφαλαίου και των τόκων για στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια.
12. Άνοιγμα αγορών και επαγγελμάτων με ρυθμιστικούς κανόνες που κατοχυρώνουν στην πράξη τον ανταγωνισμό και δεν οδηγούν σε συγκέντρωση δύναμης και καρτελοποίηση. Γνώμονας είναι η δυνατότητα του πολίτη να επιλέγει την υψηλότερη ποιότητα στην χαμηλότερη τιμή για κάθε προϊόν ή υπηρεσία.
13. Καθιέρωση ειδικών οικονομικών ζωνών (ΕΟΖ) με κριτήριο εθνικό, δημογραφικό και κοινωνικό σε περιοχές που έχουν προϋποθέσεις υποδομών, κλίματος κ.λπ. για τις αντίστοιχες λειτουργίες.
14. Το κράτος διατηρεί το ρυθμιστικό ρόλο του αλλά οι συμφωνίες των κοινωνικών εταίρων και μόνον (στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων) καθορίζουν το επίπεδο των αμοιβών. Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας δεν μπορεί να βασίζεται στο πάμφθηνο εργατικό δυναμικό. Η επιλογή αυτή οδηγεί σε απόλυτη φτωχοποίηση χωρίς να ευνοεί την ανάπτυξη. Αλλά την αντιστρατεύεται κιόλας.
15. Δίκτυο Αλληλεγγύης και Κοινωνικής Εργασίας
§ Μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε τμήμα της αμοιβής για την απασχόληση σε Κοινωφελείς Υπηρεσίες
§ Δημιουργία κουπονιού συγκεκριμένων μονάδων και αξίας για τους μακροχρόνια ανέργους και τους νέους. Η αξία του κουπονιού έχει αντίκρισμα σε υλικά αγαθά και υπηρεσίες .
§ Ασφαλιστικό Σύστημα Αναδιανεμητικό με φορολογικά κίνητρα για τη δημιουργία και λειτουργία ισχυρών επαγγελματικών Ταμείων σε γενικευμένη βάση.
16. Περαιτέρω ενίσχυση της Αυτοδιοίκησης. Ρητή πρόβλεψη για τη δυνατότητα επιβολής τοπικής φορολογίας με ταυτόχρονη αναβάθμιση της αρμοδιότητας και της ευθύνης για τη λειτουργία των δομών και τις παρεχόμενες υπηρεσίες αυτοδιοικητικού χαρακτήρα
17. Το «προαιώνιο» αίτημα να σμίξει το χωράφι με το ράφι πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες κρίσης σπασμωδικά όμως και χωρίς σχεδιασμό. Προώθηση των αναγκαίων διοικητικών πράξεων για να γίνει μόνιμη οικονομική – εμπορική λειτουργία η συνεργασία των παραγώγων με τους καταναλωτές προς όφελος και των δύο.
18. Προσδιορισμός σε κάθε περίοδο (ανά εξάμηνο) των προβλημάτων αιχμής που η αντιμετώπισή τους θα έχει άμεση αντανάκλαση στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Τέτοιο είναι π.χ. το θέμα των τιμών σε αγαθά και υπηρεσίες που παραμένουν σχετικά υψηλές και με τη μείωση των εισοδημάτων, ξεπερνούν την αγοραστική δύναμη των πολιτών για αξιοπρεπή διαβίωση.
19. Μεταναστευτική πολιτική. Πρωτοβουλίες για διαμόρφωση ενός νέου ευρωπαϊκού πλαισίου. Η Ελλάδα οφείλει αφενός να καταστήσει στεγανά τα σύνορά της, αφετέρου να δώσει τέλος στην εκκρεμότητα των εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων που βρίσκονται στη χώρα μας με ασαφές καθεστώς και η καθημερινότητά τους είναι αφανής και απροσδιόριστη.
20. Πολιτικές και διπλωματικές πρωτοβουλίες για την προώθηση των εθνικών συμφερόντων και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας όπως η χάραξη της ΑΟΖ. Ο εκτιμώμενος ενεργειακός πλούτος της χώρας είναι παράγων δύναμης και δεν μπορεί να μετατραπεί σε λόγο μεθοδευμένης υποβάθμισης και αποδυνάμωσης της χώρας από τρίτους για την καταλήστευσή του.
Το Κίνημά μας έχει διατυπώσει κατά περιόδους προγραμματικές προτάσεις, πολλές των οποίων διατηρούν και σήμερα την αξία τους. Το ΙΣΤΑΜΕ, το Κέντρο Παραγωγής Πολιτικής, το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης και οι οργανώσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. με κεντρικό σχεδιασμό ανοίγουν τώρα το διάλογο με τους αντίστοιχους φορείς και με τη συμμετοχή τεχνοκρατών ώστε στο προγραμματικό συνέδριο του Οκτωβρίου το ΠΑ.ΣΟ.Κ. να απευθυνθεί στον ελληνικό λαό, έχοντας κλείσει μια παρένθεση και ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτική του.
10. Κεντροαριστερά και πολιτική συμμαχιών
Αξίζει να αναφερθώ σε δύο σημεία ξεχωριστά επειδή απετέλεσαν πεδίο συζήτησης την τελευταία περίοδο. Το ένα αφορά το Κέντρο. Το άλλο τον ΣΥΡΙΖΑ. Η πρόσφατη παρέμβαση του Προέδρου αποκατέστησε τα πράγματα στην ορθή σειρά και για τα δυο αυτά θέματα. Γιατί κακώς είχε προκληθεί η εντύπωση πως επιλογή μας είναι η αναβίωση ενός καθαρά κεντρώου κόμματος στο πλαίσιο της ανασύστασης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και επίσης ο προσδιορισμός του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. συλλήβδην σαν μετωπικού αντιπάλου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Και τα δυο είναι λάθος.
Το Κέντρο έχει την εξαιρετική ιστορικότητά του. Αναδείχθηκε πράγματι στην κοινοβουλευτική δύναμη αντιπαράθεσης με την ιστορική δεξιά. Αυτά βεβαίως σε συνθήκες παρανομίας για την Αριστερά όπου η αναφορά λέξεων όπως Αριστερά και Σοσιαλισμός ήταν από μόνες τους αδίκημα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου επέλεξε να μην γίνει πολιτικός διάδοχος και αρχηγός της Ένωσης Κέντρου αλλά να υπερβεί την ιστορική κληρονομιά και να δημιουργήσει έναν άλλο φορέα με σοσιαλιστικές ιδέες και λαϊκή αυτοοργάνωση. Και αργότερα σε δύσκολες συνθήκες για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και τον ίδιο, αν και δέχθηκε την άδικη κατηγορία της Αριστεράς και του επιφυλάχθηκε ειδικό δικαστήριο επέμενε στη διατήρηση ανοικτών διαύλων, πράγμα που οδήγησε στη συνεργασία με τον τότε Συνασπισμό, στις δημοτικές εκλογές του 1990. Είναι απολύτως σαφές πως το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν έχει ρόλο να διαδραματίσει ως μικρό κεντρώο κόμμα, - χρήσιμο, συμπλήρωμα για το σχηματισμό κυβέρνησης. Άλλωστε στην Ευρώπη τα κόμματα αυτού του τύπου ανήκουν κατά βάση στον κεντροδεξιό χώρο.
Η σχέση ΠΑ.ΣΟ.Κ. – ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν είναι μονοσήμαντη και γι’ αυτό δεν μπορεί κάποιος να τη διαχειριστεί σε ένα επίπεδο και μόνο. Πράγματι, οι πολιτικές και προγραμματικές διαφορές με το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. είναι σημαντικές και σε κάποια σημεία αγεφύρωτες. Ποιος μπορεί όμως να αγνοήσει ότι ο λόγος του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. είναι συχνά μια μεταποίηση του λόγου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Το μεγάλο εκλογικό ποσοστό του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν είναι ασφαλώς προϊόν της πολιτικής του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Ούτε έχει, ούτε μπορεί να ενταχθεί οργανωτικά και να ενσωματωθεί σε αυτόν. Το ποσοστό όμως αυτό θα παραμένει στις εκλογές μεγάλο για το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αν το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με το λόγο και τη στάση του περιχαρακώσει και βάλει απέναντί του αυτό το εκλογικό σώμα. Κι αν με τις επιλογές του για συνεργασίες «στείλει» όλο το μη δεξιό εκλογικό σώμα οριστικά στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Είναι σαφές πως ο κόσμος αυτός δεν έχει δεσμούς με το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και την ηγεσία του. Είναι σε στάση αναμονής για την επόμενη εκλογική επιλογή του ή και την πολιτική του ένταξη. Είναι ολέθριο για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. να πάψει να απευθύνεται σε αυτήν την κοινωνική βάση.
Τα άλλα κόμματα έχουν στόχο την περαιτέρω ενδυνάμωσή τους σε βάρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και το προσπαθούν καλλιεργώντας την μεταξύ τους πόλωση. Η Νέα Δημοκρατία επιχειρεί με την πόλωση προς τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. να τονώσει τα δεξιά χαρακτηριστικά της για να περιορίσει τη Χρυσή Αυγή. Ταυτοχρόνως αναγορεύοντας το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ως το μεγάλο αντίπαλο μικραίνει πολιτικά και εγγράφει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις δευτερεύουσες δυνάμεις.
Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αντιστοίχως επιχειρεί να πείσει πως αποτελεί την εναλλακτική δύναμη που συγκροτεί τον άλλο πόλο. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν μπορεί να ρίχνει νερό στον μύλο των δυο πολιτικών αντιπάλων του.
Η στάση μας οριοθετείται από τις παρακάτω παραδοχές: α) το κόμμα μας ανήκει στην Κεντροαριστερά. Η κοινοβουλευτική φυσιολογία το κατατάσσει στον προοδευτικό πόλο απέναντι σ’ αυτόν της κεντροδεξιάς β) το αξιακό πλαίσιό μας δεν είναι σωτηριολογικό δόγμα, ούτε κενό γράμμα αλλά εκφράζεται με συγκεκριμένη προγραμματική πρόταση γ) επειδή το μεγάλο ποσοστό στις εκλογές είναι κεντρικός στόχος αλλά ταυτοχρόνως επιλογή είναι οι κυβερνητικές συνεργασίες για την ισχυροποίηση του υποκειμένου της διακυβέρνησης σε προοδευτική κατεύθυνση, έχουμε λόγο να διατυπώσουμε τις βασικές γραμμές που οριοθετούν ανελαστικά τις συμφωνίες και τις διαφωνίες μας: η συμμετοχή της Ελλάδας σε όλους τους διεθνείς θεσμούς που ανήκει σήμερα είναι αδιαπραγμάτευτη, η ανοικτή κοινωνία – κοινοβουλευτική δημοκρατία, η οικονομία με έμφαση στην παραγωγή και την παραγωγικότητα και όχι τον κρατικοδίαιτο παρασιτισμό, η ελευθερία πολιτικής δράσης και η καταδίκη της βίας και της ανομίας. Σ’ αυτές τις θέσεις θα προσέλθει ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. για να υπάρχει πεδίο συνεννόησης, αν προκύψει τέτοιο ιστορικό ερώτημα.
Σε κάθε κοινοβουλευτική δημοκρατία το διπολικό σύστημα προσφέρει αφενός σταθερότητα, αφετέρου εναλλακτικότητα. Η σταθερότητα προϋποθέτει πολιτικές και προγραμματικές συγκλίσεις αλλά και σφυρηλάτηση της κοινωνικής εμπιστοσύνης. Είναι οριακή και επίπλαστη η πολιτική σταθερότητα όταν δεν συντρέχουν αυτές οι προϋποθέσεις και δρα επιφανειακά καλύπτοντας τα πραγματικά προβλήματα, που όταν ξεσπάσουν θα οδηγήσουν σε εκτός ελέγχου εξελίξεις. Αλλά και η εναλλακτικότητα δεν νοείται χωρίς ορατές διαφορές που ανάγονται στο αξιακό, ιδεολογικό, πολιτικό και προγραμματικό πεδίο και δεν είναι απλώς εφήμερα επικοινωνιακά κατασκευάσματα. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εκφράζει διαχρονικά, πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που κινούνται από το ριζοσπαστικό κέντρο έως την προοδευτική ευρωπαϊκή Αριστερά. Αυτό σημαίνει πως έχει στραμμένο το μέτωπο προς τα δεξιά όχι προς τα αριστερά. Είναι η κατάλληλη στιγμή σ’ αυτό το συντακτικό συνέδριο το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με ιδρυτικού χαρακτήρα διαδικασίες να επαναδιατυπώσει και να επαναβεβαιώσει το δόγμα της ύπαρξής του για τα δικαιώματα των πολιτών και την ποιότητα ζωής σε μια ανταγωνιστική οικονομία, συνεκτική κοινωνία, δημοκρατική και ευνομούμενη πολιτεία με την παραγωγική Ελλάδα αυτοκυρίαρχο και ισότιμο εταίρο στους ισχυρούς διεθνείς θεσμούς.
Το οργανωτικό σχήμα συγκροτείται όχι στη βάση μηχανισμών και επετηριαδιακών κατατάξεων, αλλά με κριτήριο υπεράσπισης των αρχών και της αυτοτέλειας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μια νέα συλλογικότητα με ισχυρό πολιτικό κέντρο και ηγεσία μας κάνει πιο αποτελεσματικούς. Είναι φθοροποιά η αντίληψη: ελέγχουμε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. για προώθηση προσωπικών σχεδίων. Αντιπαραθέτουμε την αρχή: Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μας ελέγχει, μας αξιολογεί και με συντεταγμένο τρόπο ορίζει τον πολιτικό βηματισμό μας. Το μήνυμα της πρόσφατης εκλογής συνέδρων είναι σαφές. Η δύναμη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι η βάση του. Και η βάση γίνεται πιο δυνατή αν κυριαρχήσει σ’ αυτήν η πεποίθηση πως η βέβαιη ελπίδα βρίσκεται στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Και η ελπίδα της βάσης μπορεί να κάνει και πάλι το ΠΑ.ΣΟ.Κ. πλειοψηφικό. Η κρίση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν είναι οργανωτική. Είναι πολιτική. Και η αναγέννησή του δεν είναι θέμα οργανωτικών σχημάτων. Είναι πρωτίστως θέμα ήθους, ιδεών και διαπάλης που δίνουν περιεχόμενο αλλά και χαρά στο να ασχολείται κάποιος με την πολιτική και να αισθάνεται χρήσιμος. Μια καθοδηγητική συμπεριφορά που δεν επιτρέπει την αναζήτηση, που ενοχλείται από τη διαφωνία, που φοβάται το απρόβλεπτο των διαμορφούμενων πλειοψηφιών και μειοψηφιών, που μετατρέπει σε στεγνή υπηρεσιακή δράση την ψυχική ευφορία που χρειάζεται για να είναι κάποιος δημιουργικός και αποτελεσματικός, δεν μας πάει μακριά. Ιδίως τώρα που ο κόσμος μας είναι πικραμένος. Τώρα που δεν υπάρχουν προς διανομή αξιώματα και τίτλοι αλλά μόνο θυμός και άγχος. Η οργάνωση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπορεί να λειτουργήσει και πάλι και να προκαλέσει ενδιαφέρον αν προσφέρει νόημα συμμετοχής στα κοινά. Αυτό είναι το στοίχημα για όλους μας.
Είμαστε σύντροφοι, είμαστε φίλοι, είμαστε συνεργάτες. Μέγιστη πολιτική αρετή είναι το κομματικό ήθος. Ο σεβασμός του διαφορετικού και η αλληλεγγύη, η ευθύνη, το μέτρο και η σοβαρότητα σε κάθε βήμα μας. Να γίνουμε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. και να κάνουμε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. πρόπλασμα μιας ανοικτής προοδευτικής κοινωνίας. Με σύμμαχό μας και δύναμή μας τη διαφορετικότητα. Άλλωστε δεν θα άξιζε να είμαστε περισσότεροι αν δεν ήμασταν διαφορετικοί. Αν ο ένας ήταν φωτοτυπία του άλλου. Έτσι σφυρηλατούμε μια νέα ενότητα που μπορεί να αποτελέσει και τον πυρήνα της πάντα επίκαιρης Εθνικής Λαϊκής Ενότητας.
11. Το σχήμα της ΕΛΙΑΣ και οι συνεργασίες
Το σχήμα της ΕΛΙΑΣ δεν συνάδει με τα ιστορικά δεδομένα και τα πολιτικά χαρακτηριστικά της χώρας μας. Η προδικτατορική Ένωση Κέντρου υπήρξε σε αδρές γραμμές κάτι ανάλογο. Το ιστορικό κόμμα των Φιλελευθέρων και άλλες μικρότερες πολιτικές κινήσεις σχημάτισαν ένα νέο πολιτικό κόμμα για εκλογικούς λόγους που όμως διατήρησε το σύνολο των εσωτερικών διαιρέσεων του και τα προσωποπαγή χαρακτηριστικά. Κι αυτά εκδηλώθηκαν με τρόπο παθολογικό όπως έδειξε η Ιστορία.
Η αναγέννηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και η ανάδειξή του σε ηγετικό πόλο της Κεντροαριστεράς, συνδέονται απολύτως μεταξύ τους. Ισχυρή Κεντροαριστερά προϋποθέτει ένα ισχυρό εταίρο. Δεν θα προκύψει από διάσπαρτες, μικρής επιρροής πολιτικές κινήσεις εν ονόματι της ισοτιμίας τους. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπορεί να διαδραματίσει αυτό το ρόλο όχι ως απλή συνιστώσα της Κεντροαριστεράς αλλά ως η κεντρική πολιτική δύναμη. Είναι άλλο πράγμα η λειτουργία ρευμάτων, ιδεών και απόψεων στο εσωτερικό του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που είναι θετική και άλλο η καθοδηγημένη υποτίμηση και συρρίκνωση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για να καταστεί ισοϋψές με τους αναζητούμενους εταίρους του. Η ισοτιμία έχει σχέση με την αυτοτέλεια ενός εκάστου που είναι σεβαστή. Δεν ταυτίζεται με το πολιτικό μέγεθος μόνον. Είναι απολύτως λανθασμένη κατά την άποψη μου η αναγωγή της προσπάθειας για την ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς σε συγκλίσεις με πρόσωπα και κινήσεις που προαπαιτούν τη διάλυση ή επιδιώκουν την ταπείνωση και αυτοακύρωση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Η αποχώρηση από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπορεί να οδηγήσει στην επιστροφή στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αυτή είναι η καλύτερη εξέλιξη. Αλλά η αποχώρηση από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και η πολιτική δυσφήμιση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν μπορεί να οδηγεί στο να καθίσταται κάποιος ισότιμος συνομιλητής και εταίρος. Αυτή η επιλογή ενώ δεν πρόκειται να αποδώσει θα οδηγήσει από την άλλη σε επίσημο πλέον κατακερματισμό και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και του πολιτικού χώρου γενικότερα. Θεωρώ πως όλοι έχουν θέση στο ΠΑ.ΣΟ.Κ., όπως προείπα, με τις απόψεις τους ώστε να συμβάλλουν έτσι στην ανασύστασή του και την ανασύνθεση του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του. Ιδίως τα στελέχη που κατά περιόδους οι ηγεσίες του ΠΑ.ΣΟ.Κ. τα εμπιστεύτηκαν και η βάση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. τα τίμησε, οφείλουν να ενταχθούν και πάλι στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. αντί να προσβλέπουν στη διάλυσή του. Γιατί έτσι υπάρχει ο κίνδυνος να μετατρέψουμε ένα κεκτημένο (ένα υπαρκτό κόμμα με ρίζες και καταγραφή όπως είναι το ΠΑ.ΣΟ.Κ.) σε ζητούμενο (προσπάθεια να ιδρυθεί και να καθιερωθεί ένα νέο κόμμα). Δεν αντιλαμβάνομαι τι είναι αυτό, από όσα διακηρύττονται που δεν χωρά στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Τι είναι αυτό που δικαιολογεί την αποχώρηση έως και την καταγγελία του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αν έχουμε κάτι χρήσιμο να πούμε ή να πράξουμε αυτό το οφείλουμε εξορισμού στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. και στον κόσμο του. Καλώ τα στελέχη και τους φίλους που αποχώρησαν ή ταλαντεύονται, που αποστασιοποιούνται να βρεθούμε πάλι μαζί στην πρώτη γραμμή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Είμαι βέβαιος ότι η δική τους συμβολή θα κάνει πιο αποτελεσματική την προσπάθεια για την υπέρβαση της κρίσης. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
12. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι διαχρονικό
και τιμά τους ηγέτες του
Έχω πει πως είναι ιστορική αυθάδεια να ταυτίζεται το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με την προσωρινότητα των στελεχών του. Γιατί τότε όποιος εκφυλισμός και όποια φθορά των προσώπων επικαλύπτει το ιδεολογικό και αξιακό φορτίο της παράταξης. Ταυτοχρόνως όμως δεν έχει νόημα να επικαλούμαστε αξίες και αρχές, να επαγγελλόμαστε καλύτερη κοινωνία αν μεταξύ των άλλων μηδενίζουμε την προσφορά και το έργο της παράταξης, των στελεχών και των ηγετών μας που δεν είναι αμελητέα. Είναι στοιχείο δημοκρατικής λειτουργίας ενός κόμματος η τιμή στον ηγέτη του. Είναι σεβασμός σε αυτήν την ίδια τη διαδρομή του Κινήματος. Ας σκεφτούμε τον Ανδρέα Παπανδρέου που έδωσε στον τόπο με μια ιστορική πρωτοβουλία, ένα πολιτικό κόμμα που συγκαταλέγεται στους κορυφαίους παράγοντες της δημόσιας ζωής, σε όλο το βίο του ελεύθερου ελληνικού κράτους. Ας σκεφτούμε τον Κώστα Σημίτη που μας έκανε να κολακευόμαστε, να συγκρινόμαστε με τους ευρωπαίους εταίρους. Μια Ελλάδα που άλλαξε μοίρα με την ίδια τη δουλειά της. Ας σκεφτούμε τον Γιώργο Παπανδρέου που στην πιο δύσκολη συγκυρία συνέβαλε όσο κανείς, στο να ανοίξει η Ευρώπη ένα νέο κεφάλαιο με νέους θεσμούς, μηχανισμούς και πολιτικές για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων. Θα άξιζε, γιατί πολύς λόγος γίνεται για τις ηγεσίες να αξιολογήσουμε τη Μέρκελ και το Σαρκοζί, που σε τελευταία ανάλυση ήταν επικεφαλείς ισχυρών κρατών και μεγάλων οικονομιών για να δούμε πόσο κατώτεροι των περιστάσεων αποδείχτηκαν. Κι αυτό δείχνει την αξία της προσπάθειας που έκανε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εκείνη την περίοδο. Ας σκεφτούμε τους ηγέτες μας και ας τους πούμε ένα ευχαριστώ.
Ας σκεφτούμε τον Πρόεδρο, Βαγγέλη Βενιζέλο μακριά από τα φώτα και τη λάμψη της δημοσιότητας. Τις στιγμές που βρίσκεται στη μέγγενη μεταξύ των ανεκπλήρωτων λαϊκών προσδοκιών και των ιστορικών αναγκαιοτήτων και περιορισμών. Που είναι σαν να καλείται να «τετραγωνίσει τον κύκλο» για να βγει ο πολιτικός λογαριασμός. Κι ας σταθούμε καθένας με τις χρήσιμες απόψεις του με θετικό τρόπο, σ’ αυτόν τον αγώνα που δεν είναι προσωπικός, δεν είναι κομματικός, είναι πατριωτικός.
Κι ας σκεφτούμε τους «ανώνυμους», τα μέλη και τους φίλους του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που τα ονόματά τους η ιστορία δεν θα τα γράψει. Αυτοί όμως γράφουν την ιστορία. Είναι οι κομματικοί ναρκαλιευτές, όπως τους ονομάζω, που δοκιμάζονται σε κάθε γειτονιά, που ενοχοποιούνται, λοιδορούνται και γίνεται προσπάθεια να φιμωθούν. Ας συναισθανθούμε τη θέση τους και ας μην τους κάνουμε να νιώθουν ακόμη χειρότερα όταν υπονοούμε ότι αυτοί ευθύνονται για την κρίση.
13. Αυτονομία πολιτικής και πολιτικών
Όπου εφαρμόστηκαν προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής με τόσο βίαιο τρόπο το κομματικό σύστημα θρυμματίστηκε. Οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας δεν της στέρησαν εντούτοις την αναγκαία κυβερνησιμότητα, στοιχείο χρήσιμο για τη σταθεροποίηση της χώρας. Οι κραδασμοί στο πολιτικό σκηνικό θα συνεχιστούν και προδιαθέτουν σε περαιτέρω αλλαγές και ανακατατάξεις. Το μεγάλο θέμα είναι η διαμόρφωση του νέου πολιτικού σκηνικού και πως αυτή θα γίνει. Ποιος ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών, ο ρόλος των πολιτικών και ο ρόλος των πάσης φύσεως κέντρων οικονομικής δύναμης σε συνδυασμό με την επιρροή των Μέσων Ενημέρωσης. Όλα αυτά συνθέτουν ένα πολυεπίπεδο σκηνικό. Τίθεται σαν καθοριστικό το θέμα της αυτονομίας της πολιτικής και των πολιτικών. Στην παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης που έκανε ο Πρόεδρος στις 18 Φεβρουαρίου και το οποίο είναι σημαντικό κείμενο, πρέπει να προστεθεί και αυτό το κεφάλαιο.
Οι αλλαγές στη δημόσια ζωή της χώρας είναι θέμα της κοινωνίας και της ιστορίας. Όχι των μειοψηφικών και ολιγάριθμων ομάδων που διαθέτουν αναντίστοιχα τεράστια εξουσία λόγω της θέσης τους στο κοινωνικό – οικονομικό διάγραμμα. Γίνεται λόγος για το συντεχνιασμό και την πελατοκρατία (και σωστά) που οικοδομούν πολιτικά μορφώματα σε βάρος του κοινωνικού συμφέροντος. Ανάλογη αναφορά απαιτείται (και δεν γίνεται) για τη διαπλοκή και εξάρτηση των πολιτικών από κέντρα δύναμης που τους προωθούν προσβλέποντας στις καλές υπηρεσίες τους. Στην πρώτη περίπτωση τα κόμματα είναι πολιορκητικοί κριοί για τη νομή των κοινωνικών αγαθών υπέρ των οργανωμένων συντεχνιών – πολιορκητών της κοινωνίας και τα στελέχη πατερούληδες που αντί να χειραφετούν, εξουσιάζουν την κοινωνία. Στη δεύτερη περίπτωση, τα κόμματα μετατρέπονται σε κρεμαστούς κήπους, χωρίς κοινωνικές ρίζες και τα στελέχη σε χειραγωγούμενους πολιτικούς χαρταετούς. Αυτά τα μοντέλα είναι προς αποφυγή γιατί αγνοούν το δομικό στοιχείο μιας δημοκρατίας: τον πολίτη, τον καθημερινό πολίτη, τον κανονικό άνθρωπο. Και οι πολίτες θέλουν κανονικά κόμματα και κανονικούς πολιτικούς.
Τα ΜΜΕ αναφέρονται νυχθημερόν στο πολιτικό σύστημα με τρόπο απαξιωτικό και ισοπεδωτικό. Αυτός ο καταγγελτικός λόγος έχει αξία αν στοχεύει, όχι στο να καθυποτάξει τους πολιτικούς στα κελεύσματά τους (φανερά και κρυφά) αλλά να απαλλάξει το πολιτικό σύστημα και τη δημόσια ζωή από αντιλήψεις και συμπεριφορές, από λόγους και πράξεις που υποβαθμίζουν το αντιπροσωπευτικό σύστημα σε φαυλοημετεροκλεπτοκρατία. Αλλά για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος απαιτείται ανάλογη στάση από όλους. Και από τα Μέσα Ενημέρωσης και όσους τα ελέγχουν. Ο λόγος ο δημαγωγικός, ο πελατειακός, ο ωφελιμιστικός και παραπλανητικός δεν είναι γνώρισμα μόνο των πολιτικών. Δεν είναι οι πολιτικοί αυτοί που κολακεύουν κάθε κοινωνική ομάδα και υιοθετούν ακρίτως κάθε αίτημα. Η ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού και πιο συγκεκριμένα της Κεντροαριστεράς αν δεν γίνει με όρους κοινωνίας, με την αποφασιστική συμμετοχή των πολιτών τότε δεν θα εκφράσει τους πολλούς που είναι κάτω στη βάση αλλά τους λίγους που είναι στα ρετιρέ της κοινωνίας.
14. Νεολαία και Αξίες
Η πιο σημαντική διάσταση του χρόνου είναι το μέλλον. Η πιο σημαντική διάσταση μιας κοινωνίας είναι η νέα γενιά. Απευθύνομαι στους νέους, γνωρίζω τον προβληματισμό τους, νιώθω και την απογοήτευσή τους. Απαιτώ όμως να μας κάνουν να αισθανθούμε το πείσμα τους, το δικό τους αγώνα, να υψώσουν τις δικές τους αλάβωτες και αλώβητες σημαίες των ιδεών και των αξιών τους.
Οι παλαιότεροι ζυγίζουν με ζυγαριά τη μνήμη, οι νεότεροι ζυγίζουν με ζυγαριά την επιθυμία. Έχουν δίκιο, όταν αγωνίζονται να αποκτήσουν εφόδια και έτοιμοι και εξοπλισμένοι με τόσα προσόντα, αισθάνονται πως βρίσκουν κλειστή την πόρτα του μέλλοντος.
Η πρότασή μας αφορά κυρίως τη νέα γενιά. Θα φτάσουμε στο στόχο αν μείνουμε προσηλωμένοι στα πιστεύω μας. Εκεί, βρίσκεται και η λύση. Κι αν ξεθωριάζουν στα μάτια τους τα πρόσωπα, θα ήταν η πλήρης ταπείνωση, η τελική ήττα και ο αφανισμός της νέας γενιάς η παράδοσή της στον μηδενισμό, τον αυταρχισμό, τον ολοκληρωτισμό, την άρνηση που οδηγεί στην αυτοκαταστροφή.
Νέοι και νέες μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς τον Παπανδρέου και χωρίς τον Σημίτη, και χωρίς τον Γιώργο και χωρίς τον Βαγγέλη και χωρίς το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αξίες και ιδανικά. Αυτό είναι το όπλο σας.
Μην το καταθέτετε στο χρηματιστήριο εφήμερων και πλαστών αξιών, που αιχμαλωτίζουν το νου και την καρδιά σας και οδηγούν στο περιθώριο και τον αποκλεισμό.
Είναι δική σας η Ελλάδα, είναι για σας η πρόκληση. Ο χρόνος είναι με το μέρος σας. Τώρα βγείτε στην πρώτη γραμμή. Την τελευταία ιστορική περίοδο βγήκαν στο προσκήνιο δυο με τρεις γενιές που είναι οι πιο μορφωμένες, οι πιο χειραφετημένες, οι πιο εξωστρεφείς. Ιδίως η τωρινή νέα γενιά. Κι όμως η γενιά αυτή μπορεί να χαθεί για τη χώρα αλλά έτσι χάνεται και η χώρα.
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. φέρνει στην πρώτη γραμμή τη νέα γενιά. Όχι παραχωρώντας προνόμια και εξουσίες αλλά κτίζοντας δυνατότητες, για να αφήσει και αυτή η γενιά το θετικό ίχνος της στην ιστορία. Οι αντίπαλοί μας θα ήθελαν να είναι αυτή η γενιά, η τελευταία γενιά του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Στο χέρι μας είναι η νέα γενιά να γίνει η πρώτη γενιά του καλύτερου ΠΑ.ΣΟ.Κ. που υπήρξε ποτέ.
15. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Έχει σωστά λεχθεί, και ας μην μας διαφεύγει: «Οι σκέψεις γίνονται λέξεις, οι λέξεις γίνονται πράξεις, οι πράξεις γίνονται συνήθεια, η συνήθεια γίνεται χαρακτήρας, ο χαρακτήρας γίνεται πεπρωμένο». Δεν συμφιλιωνόμαστε λοιπόν με τις σκέψεις πως το πεπρωμένο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι πλέον άλλο. Το πεπρωμένο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι αυτό που ήταν πάντα. Ένα ΠΑ.ΣΟ.Κ. μεγάλο, αυτόνομο, πρωταγωνιστικό. Δύναμη ευθύνης και προοπτικής. Πρώτο και καθοριστικό βήμα είναι να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη της κοινωνίας, του κόσμου. Αυτό όμως προϋποθέτει εμείς να εμπιστευτούμε την κοινωνία και τους πολίτες. Μ’ αυτό το Συνέδριο ας κηρύξουμε την επιστροφή στη βάση και τότε η βάση της κοινωνίας θα φέρει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην κορυφή της πολιτικής.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΡΕΠΠΑΣ
Γίνεται λόγος τελευταία για να δικαιολογηθεί η σύμπραξη με τη Νέα Δημοκρατία, αλλά και να εξηγηθεί η πολεμική σχέση που έχει αναπτυχθεί με το ΣΥΡΙΖΑ πως αυτό περίπου εξηγείται ή και επιβάλλεται από τη συγγένεια των κομμάτων που ανήκουν στο λεγόμενο ευρωπαϊκό τόξο. Σχετικά με αυτό διαβάζουμε πολλά και ξέρουμε περισσότερα. Κατασκευάζεται και τίθεται και το δίλλημα στο οποίο μας καλούν να απαντήσουμε: ΠΑ.ΣΟ.Κ. ή ΣΥΡΙΖΑ. Μα η απάντηση είναι αυτονόητη: ΠΑ.ΣΟ.Κ. Κάποιοι όμως ξεχνούν πως παραμένει ενεργό και το δίλλημα: ΠΑ.ΣΟ.Κ. ή Νέα Δημοκρατία. Πως προκύπτει εδώ λοιπόν η αυτονόητη απάντηση για τη δική τους θέση;
Η θεωρία του ευρωπαϊκού τόξου είναι πολυχρησιμοποιημένη. Θυμίζω ότι στα τέλη της δεκαετίας του ’70 οι θεωρητικοί της Δεξιάς, προκειμένου να εμποδίσουν την εκλογική επέλαση του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. με άρθρα τους εισήγαγαν τη διάκριση ευρωπαϊστές και μη ευρωπαϊστές χρεώνοντας με αντιευρωπαϊσμό το Κίνημά μας. Ακολούθησαν οι εκλογές του 1981. Τα αποτελέσματα τα ξέρετε. Ας είμαστε σαφείς. Είμαστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ούτε ΣΥΡΙΖΑ, ούτε Νέα Δημοκρατία. Είμαστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. που δεν είναι όμως ουρά, ούτε συμπλήρωμα. Είμαστε ΠΑ.ΣΟ.Κ. και θα αγωνιστούμε ώστε η προοδευτική πλειοψηφία των πολιτών να αντιστοιχηθεί με το ανάλογο πολιτικό και κυβερνητικό πρόγραμμα. Για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εξίσου σημαντικό με την κατάκτηση υψηλών εκλογικών ποσοστών είναι το σχέδιό του για την ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς μέσω συγκλίσεων και κοινών προγραμματικών δεσμεύσεων. Ο τόπος δεν χρειάζεται δύο Νέες Δημοκρατίες ούτε δυο ΣΥΡΙΖΑ. Ας μην μας παρασύρουν λοιπόν. Ο τόπος χρειάζεται ένα ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ένα ΠΑ.ΣΟ.Κ. χωρίς εισαγωγικά.
7. Κοινωνική κρίση και δημοκρατία
Σε συνθήκες κρίσης σαν τη σημερινή, μπορούμε να μιλάμε για την ανάγκη να γίνει βιώσιμη η διαχείριση του χρέους, ταυτοχρόνως όμως οφείλουμε να τονίζουμε πως εξίσου κυρίαρχα στη σκέψη μας είναι η βιωσιμότητα της κοινωνίας και η βιωσιμότητα της δημοκρατίας μας. Δεν αναφερόμαστε στη μείωση του χρέους αδιαφορώντας για την αύξηση της ανεργίας. Δεν επιδιώκουμε τη μείωση των ελλειμμάτων με την εξάπλωση των λουκέτων. Είμαι υπέρμαχος των διαρθρωτικών αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων, γιατί πιστεύω ότι οι μονοδιάστατες δημοσιονομικές προσεγγίσεις οδηγούν σ’ ένα φαύλο κύκλο όπου η ύφεση, η ανεργία και η βία συνθέτουν ένα πολιτικό τρίγωνο των Βερμούδων, όπου χάνονται κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και καταρρακώνονται αξίες και αξιοπρέπεια. Η βίαιη λιτότητα δεν είναι μεταρρύθμιση.
Πιστεύω στις μεταρρυθμίσεις που είναι για τον άνθρωπο και γίνονται με τον άνθρωπο. Ζούμε την εποχή της συνεννόησης και της συνεργασίας, της έμπνευσης για την αποτελεσματικότητα. Πιστεύω στην πολιτική, που αν περιλαμβάνει και συγκρούσεις με κατεστημένες νοοτροπίες και συμφέροντα δεν θα τις φοβηθούμε, αλλά δεν σχεδιάζουμε συγκρούσεις για τις συγκρούσεις. Πιστεύω στις μεταρρυθμίσεις με αναπτυξιακό, κοινωνικό, δημοσιονομικό και ηθικό πρόσημο. Μ’ ένα λόγο συμβολής και όχι επιβολής, ένα λόγο συμμετοχής και όχι διαίρεσης. Ένα λόγο ευθύνης και όχι λόγο έπαρσης. Αυτός είναι ο δρόμος που αρμόζει στις ιδέες μας και στην ιστορία μας.
Η κοινωνική κρίση είναι το εκρηκτικό υλικό, που κάποιοι χρησιμοποιούν για να τη μετατρέψουν σε κρίση της δημοκρατίας μας και του κοινοβουλευτισμού. Στη θέση του διαλόγου κάποιοι θέλουν τη βία. Όμως όταν η βία ανθεί η δημοκρατία πενθεί. Όποιος δεν θέλει να ‘ναι θύμα δεν επιλέγει να γίνεται και θύτης.
Όταν καταλύεται ο κανόνας βάσει του οποίου μπορούμε να συνυπάρχουμε μέσα από τις διαφορές μας, τότε ο τόπος έχει κοντινό ορίζοντα. Έχει κοντινό ορίζοντα όταν κάποιοι σκοπίμως διευρύνουν την κριτική τους, όχι προς ένα κόμμα ή μια πολιτική, αλλά συνολικά στον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία με τρόπο ισοπεδωτικό. Κάποιοι συνθηματολόγησαν να καεί η Βουλή. Κάποιοι παρουσιάζουν τη δημοκρατία σαν ξεφτισμένο κατεστημένο. Τι προτείνουν; Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. σωστά έχει πράξει και συνεχίζει να παίρνει πρωτοβουλίες για την αναζωογόνηση της δημοκρατίας που δεν είναι κομματική ιδιοκτησία (ώστε καθένας να θέλει να επιβάλει τη δική του δημοκρατία στους άλλους) αλλά εθνικό και λαϊκό κεκτημένο. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έχει και πάλι την ευθύνη.
8. Ελλάδα και Ευρώπη
Το πρόβλημα της Ελλάδας θα λυθεί οριστικά εφόσον επιτύχουν οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές αλλά απαιτείται εξίσου και ένα διαφορετικό ευρωπαϊκό περιβάλλον. Σήμερα η Ευρώπη απέχει πολύ από αυτό που θέλησαν οι εμπνευστές της και ήλπισαν οι πολίτες της. Το όραμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης έχει θαμπώσει ίσως οριστικά. Η νομισματική ένωση ουσιαστικά καθιέρωσε κατηγορίες χωρών με τρόπο που αντιβαίνει τη διακηρυγμένη βούληση (αν πράγματι υπάρχει) για πολιτική ενοποίηση και δημοκρατική διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κάθε νόμισμα αντικατοπτρίζει τη δύναμη της αντίστοιχης οικονομίας. Το ευρώ, χωρίς άλλες αντισταθμιστικές πρόνοιες, καθρεφτίζει άνισες οικονομίες, διευρύνοντας μάλιστα την ανισότητα τους. Δεν μπορεί να λειτουργήσει αν δεν εφαρμοστούν πολιτικές που ανατρέπουν την κατάσταση δεκαετιών και ίσα - ίσα τις αφήνουν να αναπαράγονται και να οξύνονται. Ο διακηρυγμένος στόχος της πολιτικής ενοποίησης απομακρύνεται γιατί δεν υπάρχει πολιτική ένωση χωρίς οικονομική ένωση. Κι αυτό προϋποθέτει σύγκλιση των οικονομιών και όχι των οικονομικών πολιτικών που ίσα - ίσα μπορεί να οδηγούν τις οικονομίες στο να συνεχίζουν να αποκλίνουν μεταξύ τους. Από τη μια κυρίαρχοι οι οίκοι αξιολόγησης και οι σπεκουλαδόροι σε βάρος των εκλεγμένων κυβερνήσεων και των πολιτών που μοχθούν και παράγουν ή είναι άνεργοι αφού είναι περιττή η εργασία τους στη νέα οικονομία. Από την άλλη η μονοδιάστατη νεοφιλελεύθερη πολιτική υποσκάπτει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα στο σύνολό του. Ήδη οικονομικοί κολοσσοί όπως Γαλλία και Αγγλία είναι εκτός τριπλού Άλφα ενώ Ιταλία και Ισπανία, από τις μεγαλύτερες οικονομίες, βρίσκονται στη δίνη πρωτοφανούς κρίσης. Ερώτημα: Ποιος θα σώσει την Ευρώπη από τις τυφλές ηγεσίες της; Ως πότε οι πολιτικοί ταγοί θα λειτουργούν και θα παίρνουν αποφάσεις υπό τον ασφυκτικό κλοιό των αστυνομικών, ξεκομμένοι από τους πολίτες, νομίζοντας πως η άσκηση της εξουσίας είναι αποτελεσματική όταν βασίζεται στο δόγμα: «Νικώντας τον λαό». Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην αλλαγή αυτής της κατεύθυνσης. Μια άλλη Ευρώπη θα υπάρξει αν η σοσιαλδημοκρατία μπορεί να απαντήσει στην επέλαση της παγκοσμιοποίησης α) με την αποκατάσταση της πρωτοκαθεδρίας της πολιτικής έναντι των αγορών, δηλαδή της δημοκρατικής λειτουργίας μιας χώρας και κοινωνίας β) με πειστική λύση για τη στήριξη του κοινωνικού κράτους που υπήρξε το καύχημα της σοσιαλδημοκρατίας. Χωρίς την προσφυγή σε υπέρμετρο δανεισμό αλλά με την αναδιανομή υγιών πόρων που τώρα όμως χάνονται λόγω έλλειψης στοιχειωδών ρυθμίσεων στις λειτουργίες των ασύδοτων αγορών.
9. Για το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης
Η σημερινή κρίση, ασφαλώς και δεν προέκυψε αυτόματα και τυχαία. Πριν από το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, υπήρξε διευρυνόμενο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της χώρας και της οικονομίας. Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται σ’ αυτό. Στην κραυγαλέα αναντιστοιχία ανάμεσα στο παρωχημένο παραγωγικό μοντέλο και το προωθημένο καταναλωτικό πρότυπο.
Η οριστική υπέρβαση της κρίσης δεν θα έρθει μόνο με δημοσιονομική προσαρμογή. Χρειάζεται μια ηθική, πολιτισμική και πολιτική επαναθεμελίωση της οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης της χώρας.
Η Κεντροαριστερά διατυπώνει ολοκληρωμένη θέση για την Ελλάδα της Παραγωγής, της Απασχόλησης, της Συνοχής και της Δημοκρατίας. Γιατί χωρίς το ένα δεν υπάρχει το άλλο. Δεν υπάρχει Δημοκρατία χωρίς Συνοχή, δεν υπάρχει Συνοχή χωρίς Απασχόληση και εισόδημα, δεν υπάρχει Απασχόληση χωρίς Παραγωγή και Ανάπτυξη. Το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης που παρουσίασε ο Πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι ένα περίγραμμα για το τι πρέπει και μπορεί να γίνει που θα στηρίξει την πορεία της χώρας προς το 2020.
Σ’ αυτό το θέμα, οφείλουμε όλοι μια χρήσιμη συμβολή. Γι’ αυτό πιστεύω πως είναι αναγκαία η σύγκληση προγραμματικού συνεδρίου τον Οκτώβριο του 2013, τέσσερα χρόνια από τις εκλογές του 2009. Με την κατάλληλη προετοιμασία αυτό το προγραμματικό συνέδριο θα συμπληρώσει τις πολιτικές και οργανωτικές αποφάσεις του σημερινού συνεδρίου μας. Θα συμβάλει στη μέγιστη συμμετοχή και επανένταξη στις πολιτικές λειτουργίες των πολιτών που αποστασιοποιούνται και παραμένουν αναποφάσιστοι και θα σημάνει την ετοιμότητα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. να ανοίξει με επιτυχία ένα νέο ιστορικό κύκλο. Κρατώντας το σύνολο της εισήγησης του Προέδρου, διατυπώνω την παρακάτω πρόταση.
Α. Δομές και μηχανισμοί εθνικού σχεδιασμού
§ «Εθνικό Κοινωνικό Συμβούλιο» υπό τον Πρωθυπουργό με συμμετοχή Αρχηγών Κομμάτων, Κοινωνικών Εταίρων, Αυτοδιοίκησης και Ειδικών Επιστημόνων. Έργο του η υποστήριξη της Εθνικής Ομάδας Διαπραγμάτευσης, η εκπόνηση μιας ισόρροπης ατζέντας μεταρρυθμίσεων και δημοσιονομικής προσαρμογής, η αξιολόγηση εφαρμογής του «Συμφώνου Ευθύνης»
§ Καθιέρωση «Συμφώνου Ευθύνης». Αφορά τον τριμηνιαίο έλεγχο εκτέλεσης του προϋπολογισμού και αξιολογεί την εφαρμογή διοικητικών και νομοθετικών πράξεων σε συνεργασία με τους αντίστοιχους φορείς.
§ Επιλογή προτύπων κριτηρίων για τη λογοδοσία και αξιολόγηση υπηρεσιών και στελεχών. Γενίκευση του κανόνα σύγκρισης κόστους – οφέλους σε όλους τους τομείς.
§ Δημιουργία «Τράπεζας διανοητικού κεφαλαίου και νεωτερικότητας». Υποχρεωτική πιλοτική εφαρμογή, χωροταξικά και κλαδικά καινοτόμων πολιτικών και αποτίμησή τους για τη διαμόρφωση προτύπου.
Β. 20 Σημεία Προγραμματικής Πολιτικής
1. Αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο με κυρίαρχο συνδυαστικό κριτήριο:
§ την υψηλή εθνική προστιθέμενη αξία
§ την υποκατάσταση εισαγωγών και αύξηση των εξαγωγών
§ την αύξηση της απασχόλησης
§ τη βιωσιμότητα κάθε προγράμματος .
Αναδιοργάνωση των αρμόδιων υπηρεσιών και δημιουργία κατάλληλων δομών για την αποτελεσματική εφαρμογή αυτής της πολιτικής.
Έμφαση στην επιχειρηματικότητα των νέων σε κάθε τομέα, ιδίως σε αυτούς που αναφέρονται παραπάνω.
Τομείς που διαθέτουν πλεονέκτημα και είναι κοντά στην κάλυψη των παραπάνω κριτηρίων είναι: η Αγροτική Παραγωγή, ο Τουρισμός και ο Πολιτισμός, η Ναυτιλία, η Ενέργεια, η Πληροφορική και οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις.
2. Αναθεώρηση του Συντάγματος σε ριζοσπαστική κατεύθυνση. Με ρυθμίσεις:
§ για την πολιτειακή οργάνωση και τη στελέχωση των εξουσιών
§ για τη δυνατότητα δραστηριοποίησης μη κρατικών φορέων σε όλους τους τομείς, σε ισότιμη ανταγωνιστική σχέση με αντίστοιχες κρατικές δομές και λειτουργίες
3. Εκλογικό σύστημα που διασφαλίζει αντιπροσωπευτικότητα και σταθερότητα σε συνδυασμό με την ευρύτερη πολιτική και τις ρυθμίσεις για το πολιτικό χρήμα, τη δεοντολογία των ΜΜΕ, τη δημοκρατική λειτουργία των κομμάτων. Έχουν κατατεθεί ενδιαφέρουσες προτάσεις. Η συζήτηση αυτή, ιδίως σε περίοδο που η κοινωνική κρίση τραυματίζει τους δημοκρατικούς θεσμούς αποκτά πρωτεύουσα σημασία.
4. Δραστική αντιμετώπιση της διαφθοράς. Γενίκευση ουσιαστικού ελέγχου του «πόθεν έσχες» και διαφανές περιουσιολόγιο. Καθίσταται δημόσια περιουσία οτιδήποτε αποκρύπτεται και δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτό.
Ιδιαιτέρως ανοικτές διαδικασίες ελέγχου και γνωστοποίησης των στοιχείων για φορείς και άτομα με δημόσιο λόγο και ρόλο χωρίς εξαίρεση. Από πολιτικούς, δικαστές και κρατικούς λειτουργούς μέχρι επιχειρηματίες, συνδικαλιστές και δημοσιογράφους.
5. Εθνικό Φορολογικό Σύστημα. Σταθερό και απλό με ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας. Σύλληψη της Φοροδιαφυγής με Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Αυστηρές ποινές για το αδίκημα της φοροδιαφυγής και σύγχρονες διαδικασίες για άμεση επιβολή των ποινών χωρίς δικονομικές διαφυγές.
6. Δημοσιονομική πολιτική μέσω Κατάρτισης και Εφαρμογής ενός αξιόπιστου προϋπολογισμού. Δυνατότητα αναδιάρθρωσης των εσωτερικών μεγεθών του με αυξημένη πλειοψηφία της Βουλής. Συνταγματική ρύθμιση για ανώτατο όριο ετήσιου δημοσιονομικού ελλείμματος.
7. Αλλαγή στο κράτος με τη διοικητική μεταρρύθμιση. Για ένα επιτελικό Κράτος στον αντίποδα της γραφειοκρατικής και αντιπαραγωγικής διοίκησης. Κανόνας χωρίς εξαιρέσεις η διαφάνεια, η αξιολόγηση και αναλόγως η επιβράβευση ή η απόδοση ευθύνης με τρόπο εξατομικευμένο και τεκμηριωμένο.
8. Έκδοση αδειών κάθε μορφής από το Κράτος με σύντομη διαδικασία που περιλαμβάνει κατά σειρά.
§ Γνωστοποίηση απαιτούμενων εγγράφων που είναι αυστηρά προσδιορισμένα
§ Κατάθεση σχετικού φακέλου από τον ενδιαφερόμενο με την υπογραφή ευθύνης του νομικού εκπροσώπου του
§ Έναρξη δραστηριότητας σε οριζόμενη προθεσμία ενός μηνός
§ Διενέργεια Ελέγχων για την πιστοποίηση τήρησης των κανόνων και των προβλεπόμενων υποχρεώσεων
9. Αξιοποίηση κρατικής περιουσίας, αποκρατικοποιήσεις με γνώμονα το εθνικό συμφέρον. Απαλλαγή του κράτους από δραστηριότητες χωρίς εθνική και κοινωνική σημασία και με κριτήριο κόστους – οφέλους.
10. Εκσυγχρονισμός στο σύστημα λειτουργίας της Δικαιοσύνης. Διασφάλιση των μέσων για ταχεία και ποιοτική απονομή δικαιοσύνης. Το κράτος δικαίου με πυρήνα τη δικαιοσύνη, αλλά όχι μόνο, είναι βασικός πυλώνας μιας παραγωγικής αναπτυξιακής προσπάθειας.
11. Τραπεζικό σύστημα με ουσιαστική εποπτεία. Διασφάλιση κεφαλαιακής επάρκειας και ενίσχυση της ρευστότητας. Έλεγχος δανείων που χορηγηθήκαν ή χορηγούνται με μη αποδεκτά κριτήρια αλλά χαριστικά. Ριζική μείωση του κεφαλαίου και των τόκων για στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια.
12. Άνοιγμα αγορών και επαγγελμάτων με ρυθμιστικούς κανόνες που κατοχυρώνουν στην πράξη τον ανταγωνισμό και δεν οδηγούν σε συγκέντρωση δύναμης και καρτελοποίηση. Γνώμονας είναι η δυνατότητα του πολίτη να επιλέγει την υψηλότερη ποιότητα στην χαμηλότερη τιμή για κάθε προϊόν ή υπηρεσία.
13. Καθιέρωση ειδικών οικονομικών ζωνών (ΕΟΖ) με κριτήριο εθνικό, δημογραφικό και κοινωνικό σε περιοχές που έχουν προϋποθέσεις υποδομών, κλίματος κ.λπ. για τις αντίστοιχες λειτουργίες.
14. Το κράτος διατηρεί το ρυθμιστικό ρόλο του αλλά οι συμφωνίες των κοινωνικών εταίρων και μόνον (στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων) καθορίζουν το επίπεδο των αμοιβών. Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας δεν μπορεί να βασίζεται στο πάμφθηνο εργατικό δυναμικό. Η επιλογή αυτή οδηγεί σε απόλυτη φτωχοποίηση χωρίς να ευνοεί την ανάπτυξη. Αλλά την αντιστρατεύεται κιόλας.
15. Δίκτυο Αλληλεγγύης και Κοινωνικής Εργασίας
§ Μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε τμήμα της αμοιβής για την απασχόληση σε Κοινωφελείς Υπηρεσίες
§ Δημιουργία κουπονιού συγκεκριμένων μονάδων και αξίας για τους μακροχρόνια ανέργους και τους νέους. Η αξία του κουπονιού έχει αντίκρισμα σε υλικά αγαθά και υπηρεσίες .
§ Ασφαλιστικό Σύστημα Αναδιανεμητικό με φορολογικά κίνητρα για τη δημιουργία και λειτουργία ισχυρών επαγγελματικών Ταμείων σε γενικευμένη βάση.
16. Περαιτέρω ενίσχυση της Αυτοδιοίκησης. Ρητή πρόβλεψη για τη δυνατότητα επιβολής τοπικής φορολογίας με ταυτόχρονη αναβάθμιση της αρμοδιότητας και της ευθύνης για τη λειτουργία των δομών και τις παρεχόμενες υπηρεσίες αυτοδιοικητικού χαρακτήρα
17. Το «προαιώνιο» αίτημα να σμίξει το χωράφι με το ράφι πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες κρίσης σπασμωδικά όμως και χωρίς σχεδιασμό. Προώθηση των αναγκαίων διοικητικών πράξεων για να γίνει μόνιμη οικονομική – εμπορική λειτουργία η συνεργασία των παραγώγων με τους καταναλωτές προς όφελος και των δύο.
18. Προσδιορισμός σε κάθε περίοδο (ανά εξάμηνο) των προβλημάτων αιχμής που η αντιμετώπισή τους θα έχει άμεση αντανάκλαση στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Τέτοιο είναι π.χ. το θέμα των τιμών σε αγαθά και υπηρεσίες που παραμένουν σχετικά υψηλές και με τη μείωση των εισοδημάτων, ξεπερνούν την αγοραστική δύναμη των πολιτών για αξιοπρεπή διαβίωση.
19. Μεταναστευτική πολιτική. Πρωτοβουλίες για διαμόρφωση ενός νέου ευρωπαϊκού πλαισίου. Η Ελλάδα οφείλει αφενός να καταστήσει στεγανά τα σύνορά της, αφετέρου να δώσει τέλος στην εκκρεμότητα των εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων που βρίσκονται στη χώρα μας με ασαφές καθεστώς και η καθημερινότητά τους είναι αφανής και απροσδιόριστη.
20. Πολιτικές και διπλωματικές πρωτοβουλίες για την προώθηση των εθνικών συμφερόντων και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας όπως η χάραξη της ΑΟΖ. Ο εκτιμώμενος ενεργειακός πλούτος της χώρας είναι παράγων δύναμης και δεν μπορεί να μετατραπεί σε λόγο μεθοδευμένης υποβάθμισης και αποδυνάμωσης της χώρας από τρίτους για την καταλήστευσή του.
Το Κίνημά μας έχει διατυπώσει κατά περιόδους προγραμματικές προτάσεις, πολλές των οποίων διατηρούν και σήμερα την αξία τους. Το ΙΣΤΑΜΕ, το Κέντρο Παραγωγής Πολιτικής, το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης και οι οργανώσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. με κεντρικό σχεδιασμό ανοίγουν τώρα το διάλογο με τους αντίστοιχους φορείς και με τη συμμετοχή τεχνοκρατών ώστε στο προγραμματικό συνέδριο του Οκτωβρίου το ΠΑ.ΣΟ.Κ. να απευθυνθεί στον ελληνικό λαό, έχοντας κλείσει μια παρένθεση και ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτική του.
10. Κεντροαριστερά και πολιτική συμμαχιών
Αξίζει να αναφερθώ σε δύο σημεία ξεχωριστά επειδή απετέλεσαν πεδίο συζήτησης την τελευταία περίοδο. Το ένα αφορά το Κέντρο. Το άλλο τον ΣΥΡΙΖΑ. Η πρόσφατη παρέμβαση του Προέδρου αποκατέστησε τα πράγματα στην ορθή σειρά και για τα δυο αυτά θέματα. Γιατί κακώς είχε προκληθεί η εντύπωση πως επιλογή μας είναι η αναβίωση ενός καθαρά κεντρώου κόμματος στο πλαίσιο της ανασύστασης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και επίσης ο προσδιορισμός του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. συλλήβδην σαν μετωπικού αντιπάλου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Και τα δυο είναι λάθος.
Το Κέντρο έχει την εξαιρετική ιστορικότητά του. Αναδείχθηκε πράγματι στην κοινοβουλευτική δύναμη αντιπαράθεσης με την ιστορική δεξιά. Αυτά βεβαίως σε συνθήκες παρανομίας για την Αριστερά όπου η αναφορά λέξεων όπως Αριστερά και Σοσιαλισμός ήταν από μόνες τους αδίκημα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου επέλεξε να μην γίνει πολιτικός διάδοχος και αρχηγός της Ένωσης Κέντρου αλλά να υπερβεί την ιστορική κληρονομιά και να δημιουργήσει έναν άλλο φορέα με σοσιαλιστικές ιδέες και λαϊκή αυτοοργάνωση. Και αργότερα σε δύσκολες συνθήκες για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και τον ίδιο, αν και δέχθηκε την άδικη κατηγορία της Αριστεράς και του επιφυλάχθηκε ειδικό δικαστήριο επέμενε στη διατήρηση ανοικτών διαύλων, πράγμα που οδήγησε στη συνεργασία με τον τότε Συνασπισμό, στις δημοτικές εκλογές του 1990. Είναι απολύτως σαφές πως το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν έχει ρόλο να διαδραματίσει ως μικρό κεντρώο κόμμα, - χρήσιμο, συμπλήρωμα για το σχηματισμό κυβέρνησης. Άλλωστε στην Ευρώπη τα κόμματα αυτού του τύπου ανήκουν κατά βάση στον κεντροδεξιό χώρο.
Η σχέση ΠΑ.ΣΟ.Κ. – ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν είναι μονοσήμαντη και γι’ αυτό δεν μπορεί κάποιος να τη διαχειριστεί σε ένα επίπεδο και μόνο. Πράγματι, οι πολιτικές και προγραμματικές διαφορές με το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. είναι σημαντικές και σε κάποια σημεία αγεφύρωτες. Ποιος μπορεί όμως να αγνοήσει ότι ο λόγος του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. είναι συχνά μια μεταποίηση του λόγου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Το μεγάλο εκλογικό ποσοστό του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν είναι ασφαλώς προϊόν της πολιτικής του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Ούτε έχει, ούτε μπορεί να ενταχθεί οργανωτικά και να ενσωματωθεί σε αυτόν. Το ποσοστό όμως αυτό θα παραμένει στις εκλογές μεγάλο για το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αν το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με το λόγο και τη στάση του περιχαρακώσει και βάλει απέναντί του αυτό το εκλογικό σώμα. Κι αν με τις επιλογές του για συνεργασίες «στείλει» όλο το μη δεξιό εκλογικό σώμα οριστικά στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Είναι σαφές πως ο κόσμος αυτός δεν έχει δεσμούς με το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και την ηγεσία του. Είναι σε στάση αναμονής για την επόμενη εκλογική επιλογή του ή και την πολιτική του ένταξη. Είναι ολέθριο για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. να πάψει να απευθύνεται σε αυτήν την κοινωνική βάση.
Τα άλλα κόμματα έχουν στόχο την περαιτέρω ενδυνάμωσή τους σε βάρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και το προσπαθούν καλλιεργώντας την μεταξύ τους πόλωση. Η Νέα Δημοκρατία επιχειρεί με την πόλωση προς τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. να τονώσει τα δεξιά χαρακτηριστικά της για να περιορίσει τη Χρυσή Αυγή. Ταυτοχρόνως αναγορεύοντας το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ως το μεγάλο αντίπαλο μικραίνει πολιτικά και εγγράφει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις δευτερεύουσες δυνάμεις.
Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αντιστοίχως επιχειρεί να πείσει πως αποτελεί την εναλλακτική δύναμη που συγκροτεί τον άλλο πόλο. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν μπορεί να ρίχνει νερό στον μύλο των δυο πολιτικών αντιπάλων του.
Η στάση μας οριοθετείται από τις παρακάτω παραδοχές: α) το κόμμα μας ανήκει στην Κεντροαριστερά. Η κοινοβουλευτική φυσιολογία το κατατάσσει στον προοδευτικό πόλο απέναντι σ’ αυτόν της κεντροδεξιάς β) το αξιακό πλαίσιό μας δεν είναι σωτηριολογικό δόγμα, ούτε κενό γράμμα αλλά εκφράζεται με συγκεκριμένη προγραμματική πρόταση γ) επειδή το μεγάλο ποσοστό στις εκλογές είναι κεντρικός στόχος αλλά ταυτοχρόνως επιλογή είναι οι κυβερνητικές συνεργασίες για την ισχυροποίηση του υποκειμένου της διακυβέρνησης σε προοδευτική κατεύθυνση, έχουμε λόγο να διατυπώσουμε τις βασικές γραμμές που οριοθετούν ανελαστικά τις συμφωνίες και τις διαφωνίες μας: η συμμετοχή της Ελλάδας σε όλους τους διεθνείς θεσμούς που ανήκει σήμερα είναι αδιαπραγμάτευτη, η ανοικτή κοινωνία – κοινοβουλευτική δημοκρατία, η οικονομία με έμφαση στην παραγωγή και την παραγωγικότητα και όχι τον κρατικοδίαιτο παρασιτισμό, η ελευθερία πολιτικής δράσης και η καταδίκη της βίας και της ανομίας. Σ’ αυτές τις θέσεις θα προσέλθει ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. για να υπάρχει πεδίο συνεννόησης, αν προκύψει τέτοιο ιστορικό ερώτημα.
Σε κάθε κοινοβουλευτική δημοκρατία το διπολικό σύστημα προσφέρει αφενός σταθερότητα, αφετέρου εναλλακτικότητα. Η σταθερότητα προϋποθέτει πολιτικές και προγραμματικές συγκλίσεις αλλά και σφυρηλάτηση της κοινωνικής εμπιστοσύνης. Είναι οριακή και επίπλαστη η πολιτική σταθερότητα όταν δεν συντρέχουν αυτές οι προϋποθέσεις και δρα επιφανειακά καλύπτοντας τα πραγματικά προβλήματα, που όταν ξεσπάσουν θα οδηγήσουν σε εκτός ελέγχου εξελίξεις. Αλλά και η εναλλακτικότητα δεν νοείται χωρίς ορατές διαφορές που ανάγονται στο αξιακό, ιδεολογικό, πολιτικό και προγραμματικό πεδίο και δεν είναι απλώς εφήμερα επικοινωνιακά κατασκευάσματα. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εκφράζει διαχρονικά, πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που κινούνται από το ριζοσπαστικό κέντρο έως την προοδευτική ευρωπαϊκή Αριστερά. Αυτό σημαίνει πως έχει στραμμένο το μέτωπο προς τα δεξιά όχι προς τα αριστερά. Είναι η κατάλληλη στιγμή σ’ αυτό το συντακτικό συνέδριο το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με ιδρυτικού χαρακτήρα διαδικασίες να επαναδιατυπώσει και να επαναβεβαιώσει το δόγμα της ύπαρξής του για τα δικαιώματα των πολιτών και την ποιότητα ζωής σε μια ανταγωνιστική οικονομία, συνεκτική κοινωνία, δημοκρατική και ευνομούμενη πολιτεία με την παραγωγική Ελλάδα αυτοκυρίαρχο και ισότιμο εταίρο στους ισχυρούς διεθνείς θεσμούς.
Το οργανωτικό σχήμα συγκροτείται όχι στη βάση μηχανισμών και επετηριαδιακών κατατάξεων, αλλά με κριτήριο υπεράσπισης των αρχών και της αυτοτέλειας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μια νέα συλλογικότητα με ισχυρό πολιτικό κέντρο και ηγεσία μας κάνει πιο αποτελεσματικούς. Είναι φθοροποιά η αντίληψη: ελέγχουμε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. για προώθηση προσωπικών σχεδίων. Αντιπαραθέτουμε την αρχή: Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μας ελέγχει, μας αξιολογεί και με συντεταγμένο τρόπο ορίζει τον πολιτικό βηματισμό μας. Το μήνυμα της πρόσφατης εκλογής συνέδρων είναι σαφές. Η δύναμη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι η βάση του. Και η βάση γίνεται πιο δυνατή αν κυριαρχήσει σ’ αυτήν η πεποίθηση πως η βέβαιη ελπίδα βρίσκεται στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Και η ελπίδα της βάσης μπορεί να κάνει και πάλι το ΠΑ.ΣΟ.Κ. πλειοψηφικό. Η κρίση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν είναι οργανωτική. Είναι πολιτική. Και η αναγέννησή του δεν είναι θέμα οργανωτικών σχημάτων. Είναι πρωτίστως θέμα ήθους, ιδεών και διαπάλης που δίνουν περιεχόμενο αλλά και χαρά στο να ασχολείται κάποιος με την πολιτική και να αισθάνεται χρήσιμος. Μια καθοδηγητική συμπεριφορά που δεν επιτρέπει την αναζήτηση, που ενοχλείται από τη διαφωνία, που φοβάται το απρόβλεπτο των διαμορφούμενων πλειοψηφιών και μειοψηφιών, που μετατρέπει σε στεγνή υπηρεσιακή δράση την ψυχική ευφορία που χρειάζεται για να είναι κάποιος δημιουργικός και αποτελεσματικός, δεν μας πάει μακριά. Ιδίως τώρα που ο κόσμος μας είναι πικραμένος. Τώρα που δεν υπάρχουν προς διανομή αξιώματα και τίτλοι αλλά μόνο θυμός και άγχος. Η οργάνωση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπορεί να λειτουργήσει και πάλι και να προκαλέσει ενδιαφέρον αν προσφέρει νόημα συμμετοχής στα κοινά. Αυτό είναι το στοίχημα για όλους μας.
Είμαστε σύντροφοι, είμαστε φίλοι, είμαστε συνεργάτες. Μέγιστη πολιτική αρετή είναι το κομματικό ήθος. Ο σεβασμός του διαφορετικού και η αλληλεγγύη, η ευθύνη, το μέτρο και η σοβαρότητα σε κάθε βήμα μας. Να γίνουμε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. και να κάνουμε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. πρόπλασμα μιας ανοικτής προοδευτικής κοινωνίας. Με σύμμαχό μας και δύναμή μας τη διαφορετικότητα. Άλλωστε δεν θα άξιζε να είμαστε περισσότεροι αν δεν ήμασταν διαφορετικοί. Αν ο ένας ήταν φωτοτυπία του άλλου. Έτσι σφυρηλατούμε μια νέα ενότητα που μπορεί να αποτελέσει και τον πυρήνα της πάντα επίκαιρης Εθνικής Λαϊκής Ενότητας.
11. Το σχήμα της ΕΛΙΑΣ και οι συνεργασίες
Το σχήμα της ΕΛΙΑΣ δεν συνάδει με τα ιστορικά δεδομένα και τα πολιτικά χαρακτηριστικά της χώρας μας. Η προδικτατορική Ένωση Κέντρου υπήρξε σε αδρές γραμμές κάτι ανάλογο. Το ιστορικό κόμμα των Φιλελευθέρων και άλλες μικρότερες πολιτικές κινήσεις σχημάτισαν ένα νέο πολιτικό κόμμα για εκλογικούς λόγους που όμως διατήρησε το σύνολο των εσωτερικών διαιρέσεων του και τα προσωποπαγή χαρακτηριστικά. Κι αυτά εκδηλώθηκαν με τρόπο παθολογικό όπως έδειξε η Ιστορία.
Η αναγέννηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και η ανάδειξή του σε ηγετικό πόλο της Κεντροαριστεράς, συνδέονται απολύτως μεταξύ τους. Ισχυρή Κεντροαριστερά προϋποθέτει ένα ισχυρό εταίρο. Δεν θα προκύψει από διάσπαρτες, μικρής επιρροής πολιτικές κινήσεις εν ονόματι της ισοτιμίας τους. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπορεί να διαδραματίσει αυτό το ρόλο όχι ως απλή συνιστώσα της Κεντροαριστεράς αλλά ως η κεντρική πολιτική δύναμη. Είναι άλλο πράγμα η λειτουργία ρευμάτων, ιδεών και απόψεων στο εσωτερικό του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που είναι θετική και άλλο η καθοδηγημένη υποτίμηση και συρρίκνωση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για να καταστεί ισοϋψές με τους αναζητούμενους εταίρους του. Η ισοτιμία έχει σχέση με την αυτοτέλεια ενός εκάστου που είναι σεβαστή. Δεν ταυτίζεται με το πολιτικό μέγεθος μόνον. Είναι απολύτως λανθασμένη κατά την άποψη μου η αναγωγή της προσπάθειας για την ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς σε συγκλίσεις με πρόσωπα και κινήσεις που προαπαιτούν τη διάλυση ή επιδιώκουν την ταπείνωση και αυτοακύρωση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Η αποχώρηση από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπορεί να οδηγήσει στην επιστροφή στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αυτή είναι η καλύτερη εξέλιξη. Αλλά η αποχώρηση από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και η πολιτική δυσφήμιση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν μπορεί να οδηγεί στο να καθίσταται κάποιος ισότιμος συνομιλητής και εταίρος. Αυτή η επιλογή ενώ δεν πρόκειται να αποδώσει θα οδηγήσει από την άλλη σε επίσημο πλέον κατακερματισμό και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και του πολιτικού χώρου γενικότερα. Θεωρώ πως όλοι έχουν θέση στο ΠΑ.ΣΟ.Κ., όπως προείπα, με τις απόψεις τους ώστε να συμβάλλουν έτσι στην ανασύστασή του και την ανασύνθεση του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του. Ιδίως τα στελέχη που κατά περιόδους οι ηγεσίες του ΠΑ.ΣΟ.Κ. τα εμπιστεύτηκαν και η βάση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. τα τίμησε, οφείλουν να ενταχθούν και πάλι στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. αντί να προσβλέπουν στη διάλυσή του. Γιατί έτσι υπάρχει ο κίνδυνος να μετατρέψουμε ένα κεκτημένο (ένα υπαρκτό κόμμα με ρίζες και καταγραφή όπως είναι το ΠΑ.ΣΟ.Κ.) σε ζητούμενο (προσπάθεια να ιδρυθεί και να καθιερωθεί ένα νέο κόμμα). Δεν αντιλαμβάνομαι τι είναι αυτό, από όσα διακηρύττονται που δεν χωρά στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Τι είναι αυτό που δικαιολογεί την αποχώρηση έως και την καταγγελία του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αν έχουμε κάτι χρήσιμο να πούμε ή να πράξουμε αυτό το οφείλουμε εξορισμού στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. και στον κόσμο του. Καλώ τα στελέχη και τους φίλους που αποχώρησαν ή ταλαντεύονται, που αποστασιοποιούνται να βρεθούμε πάλι μαζί στην πρώτη γραμμή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Είμαι βέβαιος ότι η δική τους συμβολή θα κάνει πιο αποτελεσματική την προσπάθεια για την υπέρβαση της κρίσης. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
12. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι διαχρονικό
και τιμά τους ηγέτες του
Έχω πει πως είναι ιστορική αυθάδεια να ταυτίζεται το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με την προσωρινότητα των στελεχών του. Γιατί τότε όποιος εκφυλισμός και όποια φθορά των προσώπων επικαλύπτει το ιδεολογικό και αξιακό φορτίο της παράταξης. Ταυτοχρόνως όμως δεν έχει νόημα να επικαλούμαστε αξίες και αρχές, να επαγγελλόμαστε καλύτερη κοινωνία αν μεταξύ των άλλων μηδενίζουμε την προσφορά και το έργο της παράταξης, των στελεχών και των ηγετών μας που δεν είναι αμελητέα. Είναι στοιχείο δημοκρατικής λειτουργίας ενός κόμματος η τιμή στον ηγέτη του. Είναι σεβασμός σε αυτήν την ίδια τη διαδρομή του Κινήματος. Ας σκεφτούμε τον Ανδρέα Παπανδρέου που έδωσε στον τόπο με μια ιστορική πρωτοβουλία, ένα πολιτικό κόμμα που συγκαταλέγεται στους κορυφαίους παράγοντες της δημόσιας ζωής, σε όλο το βίο του ελεύθερου ελληνικού κράτους. Ας σκεφτούμε τον Κώστα Σημίτη που μας έκανε να κολακευόμαστε, να συγκρινόμαστε με τους ευρωπαίους εταίρους. Μια Ελλάδα που άλλαξε μοίρα με την ίδια τη δουλειά της. Ας σκεφτούμε τον Γιώργο Παπανδρέου που στην πιο δύσκολη συγκυρία συνέβαλε όσο κανείς, στο να ανοίξει η Ευρώπη ένα νέο κεφάλαιο με νέους θεσμούς, μηχανισμούς και πολιτικές για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων. Θα άξιζε, γιατί πολύς λόγος γίνεται για τις ηγεσίες να αξιολογήσουμε τη Μέρκελ και το Σαρκοζί, που σε τελευταία ανάλυση ήταν επικεφαλείς ισχυρών κρατών και μεγάλων οικονομιών για να δούμε πόσο κατώτεροι των περιστάσεων αποδείχτηκαν. Κι αυτό δείχνει την αξία της προσπάθειας που έκανε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εκείνη την περίοδο. Ας σκεφτούμε τους ηγέτες μας και ας τους πούμε ένα ευχαριστώ.
Ας σκεφτούμε τον Πρόεδρο, Βαγγέλη Βενιζέλο μακριά από τα φώτα και τη λάμψη της δημοσιότητας. Τις στιγμές που βρίσκεται στη μέγγενη μεταξύ των ανεκπλήρωτων λαϊκών προσδοκιών και των ιστορικών αναγκαιοτήτων και περιορισμών. Που είναι σαν να καλείται να «τετραγωνίσει τον κύκλο» για να βγει ο πολιτικός λογαριασμός. Κι ας σταθούμε καθένας με τις χρήσιμες απόψεις του με θετικό τρόπο, σ’ αυτόν τον αγώνα που δεν είναι προσωπικός, δεν είναι κομματικός, είναι πατριωτικός.
Κι ας σκεφτούμε τους «ανώνυμους», τα μέλη και τους φίλους του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που τα ονόματά τους η ιστορία δεν θα τα γράψει. Αυτοί όμως γράφουν την ιστορία. Είναι οι κομματικοί ναρκαλιευτές, όπως τους ονομάζω, που δοκιμάζονται σε κάθε γειτονιά, που ενοχοποιούνται, λοιδορούνται και γίνεται προσπάθεια να φιμωθούν. Ας συναισθανθούμε τη θέση τους και ας μην τους κάνουμε να νιώθουν ακόμη χειρότερα όταν υπονοούμε ότι αυτοί ευθύνονται για την κρίση.
13. Αυτονομία πολιτικής και πολιτικών
Όπου εφαρμόστηκαν προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής με τόσο βίαιο τρόπο το κομματικό σύστημα θρυμματίστηκε. Οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας δεν της στέρησαν εντούτοις την αναγκαία κυβερνησιμότητα, στοιχείο χρήσιμο για τη σταθεροποίηση της χώρας. Οι κραδασμοί στο πολιτικό σκηνικό θα συνεχιστούν και προδιαθέτουν σε περαιτέρω αλλαγές και ανακατατάξεις. Το μεγάλο θέμα είναι η διαμόρφωση του νέου πολιτικού σκηνικού και πως αυτή θα γίνει. Ποιος ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών, ο ρόλος των πολιτικών και ο ρόλος των πάσης φύσεως κέντρων οικονομικής δύναμης σε συνδυασμό με την επιρροή των Μέσων Ενημέρωσης. Όλα αυτά συνθέτουν ένα πολυεπίπεδο σκηνικό. Τίθεται σαν καθοριστικό το θέμα της αυτονομίας της πολιτικής και των πολιτικών. Στην παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης που έκανε ο Πρόεδρος στις 18 Φεβρουαρίου και το οποίο είναι σημαντικό κείμενο, πρέπει να προστεθεί και αυτό το κεφάλαιο.
Οι αλλαγές στη δημόσια ζωή της χώρας είναι θέμα της κοινωνίας και της ιστορίας. Όχι των μειοψηφικών και ολιγάριθμων ομάδων που διαθέτουν αναντίστοιχα τεράστια εξουσία λόγω της θέσης τους στο κοινωνικό – οικονομικό διάγραμμα. Γίνεται λόγος για το συντεχνιασμό και την πελατοκρατία (και σωστά) που οικοδομούν πολιτικά μορφώματα σε βάρος του κοινωνικού συμφέροντος. Ανάλογη αναφορά απαιτείται (και δεν γίνεται) για τη διαπλοκή και εξάρτηση των πολιτικών από κέντρα δύναμης που τους προωθούν προσβλέποντας στις καλές υπηρεσίες τους. Στην πρώτη περίπτωση τα κόμματα είναι πολιορκητικοί κριοί για τη νομή των κοινωνικών αγαθών υπέρ των οργανωμένων συντεχνιών – πολιορκητών της κοινωνίας και τα στελέχη πατερούληδες που αντί να χειραφετούν, εξουσιάζουν την κοινωνία. Στη δεύτερη περίπτωση, τα κόμματα μετατρέπονται σε κρεμαστούς κήπους, χωρίς κοινωνικές ρίζες και τα στελέχη σε χειραγωγούμενους πολιτικούς χαρταετούς. Αυτά τα μοντέλα είναι προς αποφυγή γιατί αγνοούν το δομικό στοιχείο μιας δημοκρατίας: τον πολίτη, τον καθημερινό πολίτη, τον κανονικό άνθρωπο. Και οι πολίτες θέλουν κανονικά κόμματα και κανονικούς πολιτικούς.
Τα ΜΜΕ αναφέρονται νυχθημερόν στο πολιτικό σύστημα με τρόπο απαξιωτικό και ισοπεδωτικό. Αυτός ο καταγγελτικός λόγος έχει αξία αν στοχεύει, όχι στο να καθυποτάξει τους πολιτικούς στα κελεύσματά τους (φανερά και κρυφά) αλλά να απαλλάξει το πολιτικό σύστημα και τη δημόσια ζωή από αντιλήψεις και συμπεριφορές, από λόγους και πράξεις που υποβαθμίζουν το αντιπροσωπευτικό σύστημα σε φαυλοημετεροκλεπτοκρατία. Αλλά για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος απαιτείται ανάλογη στάση από όλους. Και από τα Μέσα Ενημέρωσης και όσους τα ελέγχουν. Ο λόγος ο δημαγωγικός, ο πελατειακός, ο ωφελιμιστικός και παραπλανητικός δεν είναι γνώρισμα μόνο των πολιτικών. Δεν είναι οι πολιτικοί αυτοί που κολακεύουν κάθε κοινωνική ομάδα και υιοθετούν ακρίτως κάθε αίτημα. Η ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού και πιο συγκεκριμένα της Κεντροαριστεράς αν δεν γίνει με όρους κοινωνίας, με την αποφασιστική συμμετοχή των πολιτών τότε δεν θα εκφράσει τους πολλούς που είναι κάτω στη βάση αλλά τους λίγους που είναι στα ρετιρέ της κοινωνίας.
14. Νεολαία και Αξίες
Η πιο σημαντική διάσταση του χρόνου είναι το μέλλον. Η πιο σημαντική διάσταση μιας κοινωνίας είναι η νέα γενιά. Απευθύνομαι στους νέους, γνωρίζω τον προβληματισμό τους, νιώθω και την απογοήτευσή τους. Απαιτώ όμως να μας κάνουν να αισθανθούμε το πείσμα τους, το δικό τους αγώνα, να υψώσουν τις δικές τους αλάβωτες και αλώβητες σημαίες των ιδεών και των αξιών τους.
Οι παλαιότεροι ζυγίζουν με ζυγαριά τη μνήμη, οι νεότεροι ζυγίζουν με ζυγαριά την επιθυμία. Έχουν δίκιο, όταν αγωνίζονται να αποκτήσουν εφόδια και έτοιμοι και εξοπλισμένοι με τόσα προσόντα, αισθάνονται πως βρίσκουν κλειστή την πόρτα του μέλλοντος.
Η πρότασή μας αφορά κυρίως τη νέα γενιά. Θα φτάσουμε στο στόχο αν μείνουμε προσηλωμένοι στα πιστεύω μας. Εκεί, βρίσκεται και η λύση. Κι αν ξεθωριάζουν στα μάτια τους τα πρόσωπα, θα ήταν η πλήρης ταπείνωση, η τελική ήττα και ο αφανισμός της νέας γενιάς η παράδοσή της στον μηδενισμό, τον αυταρχισμό, τον ολοκληρωτισμό, την άρνηση που οδηγεί στην αυτοκαταστροφή.
Νέοι και νέες μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς τον Παπανδρέου και χωρίς τον Σημίτη, και χωρίς τον Γιώργο και χωρίς τον Βαγγέλη και χωρίς το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αξίες και ιδανικά. Αυτό είναι το όπλο σας.
Μην το καταθέτετε στο χρηματιστήριο εφήμερων και πλαστών αξιών, που αιχμαλωτίζουν το νου και την καρδιά σας και οδηγούν στο περιθώριο και τον αποκλεισμό.
Είναι δική σας η Ελλάδα, είναι για σας η πρόκληση. Ο χρόνος είναι με το μέρος σας. Τώρα βγείτε στην πρώτη γραμμή. Την τελευταία ιστορική περίοδο βγήκαν στο προσκήνιο δυο με τρεις γενιές που είναι οι πιο μορφωμένες, οι πιο χειραφετημένες, οι πιο εξωστρεφείς. Ιδίως η τωρινή νέα γενιά. Κι όμως η γενιά αυτή μπορεί να χαθεί για τη χώρα αλλά έτσι χάνεται και η χώρα.
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. φέρνει στην πρώτη γραμμή τη νέα γενιά. Όχι παραχωρώντας προνόμια και εξουσίες αλλά κτίζοντας δυνατότητες, για να αφήσει και αυτή η γενιά το θετικό ίχνος της στην ιστορία. Οι αντίπαλοί μας θα ήθελαν να είναι αυτή η γενιά, η τελευταία γενιά του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Στο χέρι μας είναι η νέα γενιά να γίνει η πρώτη γενιά του καλύτερου ΠΑ.ΣΟ.Κ. που υπήρξε ποτέ.
15. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Έχει σωστά λεχθεί, και ας μην μας διαφεύγει: «Οι σκέψεις γίνονται λέξεις, οι λέξεις γίνονται πράξεις, οι πράξεις γίνονται συνήθεια, η συνήθεια γίνεται χαρακτήρας, ο χαρακτήρας γίνεται πεπρωμένο». Δεν συμφιλιωνόμαστε λοιπόν με τις σκέψεις πως το πεπρωμένο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι πλέον άλλο. Το πεπρωμένο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι αυτό που ήταν πάντα. Ένα ΠΑ.ΣΟ.Κ. μεγάλο, αυτόνομο, πρωταγωνιστικό. Δύναμη ευθύνης και προοπτικής. Πρώτο και καθοριστικό βήμα είναι να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη της κοινωνίας, του κόσμου. Αυτό όμως προϋποθέτει εμείς να εμπιστευτούμε την κοινωνία και τους πολίτες. Μ’ αυτό το Συνέδριο ας κηρύξουμε την επιστροφή στη βάση και τότε η βάση της κοινωνίας θα φέρει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην κορυφή της πολιτικής.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΡΕΠΠΑΣ
http://kinisi75pasok.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.