Η μυστική συνάντηση Γ. Παπανδρέου - Λ. Κύρκου

Συναρπαστικά στιγμιότυπα από τα τελευταία χρόνια του ιστορικού ηγέτη της Αριστεράς περιλαμβάνονται στο βιβλίο της Αλίκης Χατζή «Λεωνίδας Κύρκος: Η Τελευταία Μάχη», που κυκλοφορεί αύριο από τις εκδόσεις Επίκεντρο. Ξεκινώντας από την εσωκομματική μάχη για την ηγεσία του Συνασπισμού το 2008 και φτάνοντας ώς τον θάνατό του τον Αύγουστο του 2011, το βιβλίο καταγράφει τις ύστατες προσπάθειες του Κύρκου να αποτρέψει τη «νεοκομμουνιστική» στροφή του Συνασπισμού και τη μελαγχολία του για την αποτυχία του οράματος της διευρυμένης φιλοευρωπαϊκής Κεντροαριστεράς.

Κεντρική φιγούρα στο αποτυχημένο αυτό εγχείρημα είναι ο Φώτης Κουβέλης. Το βιβλίο περιγράφει την ανάδειξη του Κουβέλη σε άτυπο ηγέτη της ανανεωτικής πτέρυγας του Συνασπισμού, μετά την ήττα του στην εσωκομματική αναμέτρηση του Φεβρουαρίου του 2008 από τον Αλέξη Τσίπρα. Διαφοροποιούμενος από τη νέα ηγεσία του κόμματος, με αιχμή τα γεγονότα που ακολούθησαν τη δολοφονία Γρηγορόπουλου, την περίοδο εκείνη ο Κουβέλης –γράφει η κ. Χατζή– αποτελεί «αξιόπιστο συνομιλητή» στα μάτια της Χαριλάου Τρικούπη.

Είναι η εποχή που ο Γιώργος Παπανδρέου, με την οικονομία να διολισθαίνει και την κυβέρνηση Καραμανλή να βυθίζεται στη σκανδαλολογία, προετοιμάζεται για νέες πρόωρες εκλογές. Το βιβλίο περιγράφει μυστική συνάντηση του Παπανδρέου με τον Κύρκο στα γενέθλια του δεύτερου τον Οκτώβριο του 2008. Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ήθελε να επιστρατεύσει τον Κύρκο στην προσπάθειά του να διερευνήσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Καθώς όμως ο Αλέξης Τσίπρας απέρριπτε μετά βδελυγμίας οποιαδήποτε συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ και ερωτοτροπούσε –εξίσου άγονα όσο και σήμερα– με το ΚΚΕ, ο Κύρκος είχε μια ξεκάθαρη συμβουλή προς τους ανανεωτικούς: «Απεγκλωβιστείτε και βρείτε τα με τον Γιώργο Παπανδρέου, τώρα που σας χρειάζεται». Μετά το στραπάτσο των ευρωεκλογών του 2009 (ο ΣΥΡΙΖΑ κατέληξε με μικρότερο ποσοστό από τον ΛΑΟΣ), τα διλήμματα των ανανεωτικών εντάθηκαν.

Τον Σεπτέμβριο, λίγο μετά την προκήρυξη των εκλογών, ο Κύρκος ενημερώνεται από τον Θόδωρο Ασημακόπουλο, πρόσωπο-κλειδί στην επικοινωνία του Παπανδρέου με τον Κουβέλη αλλά με και τον ίδιο τον ιστορικό ηγέτη, ότι ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ προτίθεται να προτείνει κυβερνητική συνεργασία στον ΣΥΡΙΖΑ: «Θα απευθύνει ο Γιώργος πρόσκληση αμέσως μετά τις εκλογές. Σχεδιάζει μάλιστα να πάει ο ίδιος στον Τσίπρα, στα κεντρικά, στην Κουμουνδούρου, για να μην υπάρξει καμία αμφιβολία για τις προθέσεις του. Τέσσερα υπουργεία αποφάσισε να δώσει».

Η συγγραφέας αποκαλύπτει ότι, με τον Κύρκο καθηλωμένο στο νοσοκομείο (υπεβλήθη σε εγχείρηση βηματοδότη στις 23 Σεπτεμβρίου), ο Ασημακόπουλος την ενημέρωσε, για λογαριασμό του, περί συναντήσεων που είχε στο γραφείο του με τον Κουβέλη και άλλους ανανεωτικούς. Στις συναντήσεις αυτές προέκυψαν και συγκεκριμένα ονόματα υποψήφιων υπουργών: ο ίδιος ο Κουβέλης για το Δικαιοσύνης, ο Γιάννης Δραγασάκης για κάποιο οικονομικό υπουργείο, ο Δημήτρης Χατζησωκράτης για «κάποια θέση στο Εργασίας».

Την επόμενη εβδομάδα, ο Κύρκος εξέδωσε δήλωση με την οποία καλούσε σε στήριξη των προσπαθειών συμπόρευσης ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμού. Η δήλωση προκάλεσε «ταραχή και αμηχανία», σύμφωνα με το βιβλίο, στην Κουμουνδούρου και οδήγησε στο βελούδινο «άδειασμα» του Κύρκου από τους ανανεωτικούς. Τη βραδιά των εκλογών, στο συγχαρητήριο τηλεφώνημά του προς τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό, ο Τσίπρας απέρριψε το ενδεχόμενο κυβερνητικής συνεργασίας. Ο Παπανδρέου πρότεινε, παρ’ όλα αυτά, το Δικαιοσύνης στον Φώτη Κουβέλη. Παρά τις προτροπές του Κύρκου να αποδεχθεί, ο Κουβέλης είπε «όχι».

Προφητικά λόγια

Η αγωνία του Κύρκου για μια ευρεία, προοδευτική συμπαράταξη χρωματιζόταν κι από τη βαθιά του ανησυχία για την πορεία της χώρας. H κ. Χατζή τον περιγράφει να λέει, λίγες μέρες μετά την εσωκομματική νίκη του Τσίπρα στις αρχές του 2008: «Στον βαθμό, λοιπόν, που δεν αλλάζουν οι αντιλήψεις στην Ευρώπη, η κυρίαρχη ελληνική πολιτική τάξη θα δοκιμασθεί. Ή θα αναλάβει το πολιτικό κόστος μιας βαριάς διασωστικής προσπάθειας και όποιος αντέξει ή, σε αντίθετη περίπτωση, θα κινδυνεύσουν και η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ να μείνουν στην Ιστορία ως διαχειριστές μιας επαχθούς χρεοκοπίας».

Οσο για την Αριστερά και τον ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα, έλεγε ότι «παπαγαλίζουν μια ηθική των πεποιθήσεων και δεν εμφορούνται από καμία ηθική της ευθύνης. Αμάθητοι από εξουσία, έχουν μετατρέψει την κατεδάφιση της εξουσίας σε ιδεολογική πρόταση και σε πολιτική πρακτική».